Reto 18-OU

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:

18 de outubro
Mobilizándonos, gañaremos o futuro para o galego

Tras o final da Ditadura, no Estado español iniciouse un proceso de democratización que se trasladou tamén parcialmente ao recoñecemento da pluralidade de nacións (“nacionalidades”) e linguas. O galego entrou nesa vía, tanto pola presión dun segmento da poboación que colocou a dignificación do idioma como unha marca básica de novos tempos, como polo feito incontestábel de que, nese momento, Galiza era a comunidade do Estado español onde se daba un uso menos habitual do castelán na oralidade. Cómpre subliñar que nunca houbo ningún adianto para a nosa lingua que non fose gañado a pulso, como froito da presión social e non por imitación nin dádiva xenerosa por comparación co que se facía noutros lugares.

Aínda que non se garantiu unha igualdade xurídica entre o galego (ou catalán ou éuscaro) e o castelán, si que se puxeron as pezas para que se puider construír un proceso de recuperación e extensión social. No entanto, unha constante destes 30 anos é que no Estado español se recoñecen dereitos lingüísticos a condición de que non se poidan exercer, aprobando leis e ratificando tratados internacionais cuxo cumprimento é postergado e dificultado en maior ou menor medida.

Esta afirmación aplicouse e aplícase en Galiza como en ningún outro lugar e ademais en aspectos chave. Exemplos temos abondo. O Parlamento Galego aproba en 1983 unha Lei de normalización lingüística por unanimidade, mais ningún Goberno a fixo cumprir na súa plenitude. Este mesmo Parlamento votou en 2004, tamén con todos os grupos a favor, o Plan xeral de normalización da lingua galega; era daquela vicepresidente da Xunta Alberto Núñez Feijóo, que abxura hoxe de tal aprobación. No ano 2001, todos os deputados e deputadas do Congreso secundan tamén a Carta europea das linguas rexionais ou minoritarias, segundo a cal todo o ensino non universitario en Galiza se debería desenvolver a través de modelos en galego, os xuízos deberían ser nesta lingua a petición dunha das partes, deberiamos recibir as radios e televisións portuguesas e moitas outras aparentes utopías, que na nosa man está lembrar que son posíbeis e que é de xustiza que se fagan realidade.

En todo isto hai un evidente problema político de fondo, nada inocente. Por iso se dan situacións tan contraditorias como que se fale de “normalización lingüística” (que significaría, para Galiza, converter o galego en lingua normal a todos os efectos), mais non hai ningún interese desde os lugares onde se concentra o poder en que tal proceso vaia adiante. Nesas bocas e nese contexto, “normalización lingüística” non pasa, no mellor dos casos, dunha declaración retórica, un lugar común do politicamente correcto, un narcotizante dun verdadeiro proceso de “substitución lingüística”.

Aparencias, sucedáneos e homenaxes

Esta situación contraditoria provoca que, aínda que non haxa bases legais realmente igualitarias e que desde a Administración autonómica non houbese nin haxa unha aposta global dirixida á normalización do galego, si se conte cunha importante partida orzamentaria, da cal tamén goza a Secretaría Xeral de Política Lingüística do actual Goberno do PP.

Non hai impedimento para que, por unha banda, se pretenda desmantelar a oficialidade do galego e, pola outra, se manteña un departamento que supostamente sirva para “promover” este idioma. Tal burocratización embaucadora da política lingüística facilita o camiño para a denominada política de homenaxe, que consiste en dar voltas arredor do obxectivo mais sen chegar a entrar en materia, sen incorporar o idioma en novos ámbitos nin garantir dereitos lingüísticos. É esta unha política aparencial e, como ben a describiu Pilar García Negro no seu libro Sempre en galego, unha “política de sucedáneos”. Un problema que temos na actualidade é que esa forma de actuar é a predominante na maioría das institucións, mesmo as rexidas por grupos e persoas sensíbeis á promoción do galego.

Ás patadas

Está á vista de ollos que este é o primeiro Goberno galego que, aínda non querendo renunciar de vez aos narcotizantes (“somos galeguistas”, “apoiamos o galego”...), opta por andar ás patadas coa lingua propia, xa de seu tan discriminada aínda.

Xa vimos como consideraron intolerábel que houbese unha rede galega de escolas infantís onde non se daban as costas ao noso idioma e como emprenderon unha campaña noxenta de desprestixio das mesmas a base de falacias. Vemos tamén como, nesta vaga de galegofobia, a Consellaría de Educación de Núñez Feijóo tolera casos gravísimos de exclusión do galego, aínda que supoñan unha vulneración da letra e o espírito da que aínda é a legalidade vixente. Así, o responsábel da Mesa pola Normalización Lingüística na zona de Ferrol, Carlos Outeiro, documentou casos concretos de colexios que en varios cursos só recomendan libros de texto en castelán e inglés para este ano escolar 2009/2010. Nada sabemos aínda sobre ningunha acción nin opinión dos gobernantes perante tan manifesta vulneración das normas, que diminúe a calidade do ensino e mingua a capacidade de formación lingüística do alumnado.

Esta mesma semana viamos tamén como a conselleira de Sanidade saltaba unha outra barreira dos mínimos de consenso destas últimas décadas. A polémica Pilar Farjas respondía en castelán unha entrevista para a TVG, a televisión creada para promover o galego, a única que para toda Galiza emite decote neste noso idioma. No seu desprezo galegófobo, a titular de Sanidade chegou mesmo a traducir o nome do SERGAS como “Servicio Gallego de Salud”.

Por se for pouco, están a tentar irradiar esta política de racismo lingüístico cara a outras administracións. Tamén esta semana trascendeu que o ex falanxista que Alfonso Rueda fichou para a Dirección Xeral de Administración Local, José Norberto Uzal, lle remitiu unha carta ao alcalde de Vigo ameazando con parar unhas oposicións municipais se non se retira unha pequenísima proba de galego, que só é escrita e non eliminatoria. Xa sabiamos que o goberno de Núñez Feijóo quere que para ser funcionaria/o da Xunta non se teña que saber máis que castelán como requisito. Mais dá un outro paso, impulsando este ataque tamén nas outras administracións, mesmo rozando a ilegalidade, porque o aviso realizado por ese alto cargo (ese que non hai tanto ía nas listas da Falange) non se axusta a dereito.

Reto 18-OU

As agresións son fortes e continuas, mais non podemos dobrar o pescozo nin caer en ningunha síndrome de Estocolmo. Temos dereitos lingüísticos, temos dereito ao futuro como pobo cun idioma de seu. Respondendo con intelixencia e firmeza, poderemos mudar a situación.

A cita máis importante dos próximos meses é para a manifestación convocada pola plataforma social Queremos Galego para o vindeiro 18 de outubro, que sairá ás 12 do mediodía da Alameda de Santiago de Compostela. Hai máis razóns que nunca para nos movermos.