Eco!

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:



Eco!
Pequenos cambios, grandes transformacións

Son moitas as formas polas que se nos transmite certa censura social por falarmos en galego en ámbitos ou espazos en que se agarda que este idioma se deba ocultar. É unha censura que moi raramente chega a través de exabruptos. O máis común é que sexa tan sibilina como eficaz.

Unha das fórmulas máis habituais para dar a entender que non debes continuar a falar en galego é a tradución automática das túas palabras, como un pseudoeco. Algúns exemplos que vos soarán:

- Chegas a unha gasolineira e solicitas: “Cheo, por favor”. Resposta en forma de eco: “¿Lleno?”

- Estás nunha cafetaría e pides: “Un café con leite, por favor”. Resposta en forma de eco: “¿Con leche?”

- Realizas unha xestión telefónica e, desde o outro lado da liña, pídenche que proporciones algunha cifra, por exemplo o teu número de conta. O diálogo pode ser máis ou menos así:
- O meu número de conta é: oito
- Ocho...
- Sete.
- Siete...
- Un.
- Uno...

Moitos falantes de galego con pouca lealdade lingüística acaban abandonando o seu idioma cando isto se produce. O falante entra no armario, ocúltase, repite en castelán o que lle acaban de corrixir, pode pensar mesmo que non o comprenden e continúa a conversa nesoutra lingua:

- Cheo, por favor.
- ¿Lleno?
- Sí, lleno. Muchas gracias.

Hai varias cousas que temos que ter claras destas situacións. A primeira, que a xente que se dedica a corrixir en alto traducindo ao castelán o que acabamos de dicir en galego o máis xeral é que o faga por inercia. Non é que pensen: “Vou incomodar esta persoa para que me deixe de falar en galego.” Non o racionalizan así, aínda que é xusto o que fan.

É evidente, ademais, que o motivo destas repeticións non é que non comprendan o que significan palabras como “leite”, “sete” ou “cheo”. A pregunta non se formula por un problema de entendemento, senón polo hábito aprendido de que, coa xente descoñecida, se debe utilizar o castelán, disque “por cortesía” ou “por educación”. Posto que é un hábito moi enraizado, pode ser difícil de trocar. Mais non deixa de ser un hábito, polo que, cun pouco de esforzo, poderase superar con outros hábitos: o de falar en galego con normalidade a todas as persoas ou, cando menos, respectar aquelas que o falan, sen traducilas de forma insistente e continuada.

Por iso, ademais do obxectivo fundamental de nos mantermos no uso da lingua, un bo consello é facer visíbel o incómodo dese eco, a través dun certo sentido do humor. Deste xeito tamén proporcionamos unha chiscadela para a reflexión e para irmos mudando as cousas, aínda que sexa pouquiño a pouco. Mais tamén estes xestos son importantes, pois os pequenos cambios son os que van orixinando as grandes transformacións.

Velaquí algunhas posibilidades:

- Un café con leite, por favor.
- ¿Con leche?
- Pois se non ten leite, tamén valerá...

- Cheo, por favor.
- ¿Lleno?
- Full, please.
- ¿Perdone?
- Si, cheo, por favor – dito cun sorriso amplo, nada agresivo nin burlón.

No caso dos números, verás que, se a lista é medianamente longa e ti continúas recitándoos en galego, a persoa que está do outro lado da liña telefónica acabará por deixar de traducir.

Se simplemente non tes o día con humor, o mellor é que tamén nos casos anteriores te reafirmes no galego repetindo exactamente as mesmas palabras que xa dixeras.

- ¿Con leche?
- Si, con leite.

Solicitemos sempre o galego!

Hai un conto moi engrazado que nos pode ser de utilidade para o noso día a día como falantes conscientes e leais do galego:

Un home circula de noite por unha estrada da Terra Chá. Cando toma unha curva rebéntalle unha roda e case se mata. Baixa enfadado do auto, bótalle un ollo á roda e vaise coller o gato para a cambiar, mais cando abre o maleteiro encóntrase con que o gato non está. Esqueceuno no garaxe!

Mira o reloxo de pulso. Son as tres da madrugada! Está desesperado!

Comeza a espreitar no escuro horizonte, mais por ningures divisa uns faros que se acheguen. Xa se sabe: “Non canta na Chá ninguén”. Parece que a esa hora non hai máis circulación.

Porén, ao lonxe ve a pequecha luz dunha casiña. É a súa esperanza, así que toma camiño cara a aló coa idea de lles pedir emprestado aos habitantes un gato para cambiar a roda.

Na metade do camiño, comeza a pensar: “Ao mellor non teñen carro e estou a camiñar inutilmente... E se teñen carro, ao mellor non me queren emprestar o gato... Ademais, coa hora que é seguro que aínda me botan unha bronca por acordalos... Como se fose polo meu gosto!”

Segundo se achega, ve a silueta dun auto bastante vello, mais que ten trazas de que aínda lle dan uso. “Ben, se teñen carro, teñen gato, seguro! Porén... e se me piden diñeiro por deixarmo? Eu agora non teño un peso e non sei como lles podería pagar! Total, seguro que pola hora que é xa se me poñen a roñar, montan un cirio e pasan de min... E aínda tería sorte se non me responden con balíns pensando que son un ladrón!

O home sobe as escadas cara á porta. “Ou sonche capaces de me afuciñar o can e tería que escapar a fume de carozo e sen poder arranxar nada!” Peta na porta. “E aínda que teñan gato seguro que non mo deixan porque estou a incomodar ás tres da madrugada, xa pasadas.” Peta de novo. “Ao mellor non hai ninguén e estou a facer o parvo.”

Entón, ábrese a porta e aparece unha velliña en bata, aínda medio adurmiñadiña, que lle pregunta ao forasteiro cunha voz cándida:

- Que desexa, cabaleiro?

- Sabes o que che digo?! Que metas o gato no cu!!

Non fagamos como o do chiste do gato e nos anticipemos pensando que, cando solicitamos o uso do galego, ou mesmo cando respondemos aos pseudoecos, a resposta que nos van dar vai ser sempre negativa ou alporizada.
Haberá casos nos que si, e teremos que saber actuar con intelixencia e adoptar certa distancia, aínda que sen renunciarmos nunca aos nosos dereitos.

Mais noutras ocasións veremos, con enorme satisfacción, que o feito de pedir algo en galego vai significar que o galego teña presenza. Moitas veces, o noso idioma deixa de avanzar nalgúns ámbitos non porque haxa unha especial inquina, senón porque se manteñen vellas inercias. Na nosa man está romper con esa rotina tan lesiva para a nosa cultura.

O cerne dos prexuízos

Algúns medios de comunicación fixéronse eco do tema do ensaio con que me outorgaron o XVI Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais. Deixo aquí as correspondentes ligazóns:

• O primeiro matrimonio homosexual de Galiza oficiouse en 1061 en Rairiz de Veiga (Faro de Vigo, edición Ourense)
  
  
• O cerne dos prexuízos (Galicia Hoxe)
  
  
• Carlos Callón gaña o XVI Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais (Mundo Galiza)
  
  
• Callón obtén o 'Vicente Risco' cun ensaio sobre homosexualidade (La Región)
  
  
• Carlos Callón gaña o premio Vicente Risco de Ciencias Sociais (ABC)
  
  
• Callón obtén o 'Vicente Risco' cun ensaio sobre homosexualidade (Atlántico Diario)
  
  

[Actualización do 28 de febreiro:]

• Callón gaña o Vicente Risco de Ciencias Sociais cun ensaio sobre a homosexualidade na Idade Media (Galiciaé)
  
  
• Carlos Callón gaña o XVI Premio Vicente Risco de Ciencias Sociais (Chuza!)
  
  
• Tamén saíu unha pequena noticia na edición impresa de La Voz de Galicia, mais sen ligazón no seu espazo web.
  

Humor actual sobre a lingua

Excepto o cadro publicado polo Carrabouxo na Región, o resto das imaxes pirateeinas da recomendábel páxina As miñas historias.






Ah! A última imaxe, a versión en castelán dunha campaña para a normalización do galego non é un fake: é outra xenialidade da Xunta de Feijóo.

Agradecido e feliz

Comunicáronme ao mediodía que me outorgaron o premio Vicente Risco de Ciencias Sociais. O libro galardoado titúlase Amigos e sodomitas. A configuración da homosexualidade na Idade Media.

Nesta obra analizo como se constitúe o prexuízo anti homosexual, como se crea a idea de sodomía e como se converte nun pecado central para o cristianismo, a pesar de que está ausente dos primeiros mil anos de historia desta relixión. Mais tamén observo como, xunto co xurdimento da homofobia, aínda se mantén na Idade Media un clima de permisividade nas relacións afectivas entre homes. Pode sorprender, mais as fontes son clarísimas: partillar leito, bicarse en público ou manifestarse "amor" son comportamentos que fan parte do día a día dos varóns, que irán desaparecendo cando estes relacionamentos se vexan desde o signo da homofobia. O amigo e o sodomita conviven nun mesmo terreo de estremas neboentas.

Cada capítulo do libro comeza cun texto literario, historiográfico ou xurídico. En ocasións, o que fago é pór o foco sobre escritos que non foran observados desde esa perspectiva. Por exemplo, detéñome nas "amizades intensas" entre homes en obras da prosa galega medieval, de xeito especial na Crónica Troiana.

Outros son documentos galegos pouco coñecidos. Está nese caso unha cantiga que, sen burla ningunha, fala do amor entre dous varóns, o cal ten provocado o estupor da crítica, que viu difícil o seu encadramento nas normas trobadorescas. Tamén é o que acontece coa haxiografía de Paio que se escribiu para a igrexa de Tui no século IX, onde este mártir galego aparece como un Ganimedes cristián. Mais talvez o documento máis importante sexa o da unión entre dous homes no século XI en Rairiz de Veiga, xa que constitúe o testemuño máis antigo que encontramos dun emparellamento homosexual institucionalizado en Galiza, así como un dos máis vellos conservados en Europa.

Por certo, este último texto trae consigo unha importante efeméride. O 16 de abril deste ano fanse 950 anos xustos desta unión. Oxalá non pase desapercibido.

Non hai liberdade lingüística se non podemos escoller galego

Para corrixir a inxusta situación do noso idioma, non debemos deixar de usalo en todos os ámbitos e de nos movermos tamén na súa defensa. Temos que organizarnos o mellor posíbel e actuar.

Nese camiño, as compañeiras e os compañeiros da Mesa do Morrazo organizan para hoxe ás 20.30 h unha asemblea aberta, na libraría O Pontillón de Moaña (Rúa Concepción Arenal, 7 - A Seara). Calquera persoa con sensibilidade pola lingua está convidada a participar e a colaborar no deseño de novas propostas de acción para os próximos meses.

Con posterioridade, ás 21.30 h, na mesma libraría, convidáronme a presentar o libro En castellano no hay problema.

Hoxe en Moaña falaremos moito da situación do idioma e dos últimos despropósitos da Xunta a ese respecto. Mais, sobre todo, proporemos alternativas. Porque sempre vale máis prender unha candea que maldicir a escuridade.

A triste soidade onde batallo

A Asociación de Escritores en Lingua Galega convoca para hoxe unha lectura simultánea de textos rosalianos, para festexar e reivindicar o aniversario do nacemento da xenial poeta, narradora, ensaísta e (aínda que neste xénero está case toda a súa obra perdida) tamén dramaturga.

Os lugares confirmados son estes:

• Santiago de Compostela, Panteón de Galegos/as Ilustres, San Domingos de Bonaval, 18.45 horas.
• A Coruña: Kiosko Alfonso, 19 horas.
• Vigo: Casa Galega da Cultura, 20 horas.
• Lugo: Museo Provincial, 19.30 horas. No acto a desenvolver no refectorio do Museo, con entrada libre, participará profesorado e alumnado do CEIP Benigno Quiroga Ballesteros, CPR María Auxiliadora, IES Manuel Leiras Pulpeiro e IES Nosa Señora dos Ollos Grandes, xunto con Pilocha que interpretará a capella poemas de Rosalía de Castro.
• Betanzos: Salón azul do Edificio do Liceo, 20 horas. Colabora a A.C. Eira Vella.
• Ferrol: Galería Sargadelos, 19.00 horas.
• Ourense: Libraría Torga, 18.00 horas. Colabora Gremio LiterAuria.
• Pontevedra: Libraría Michelena: 20.00 horas.
  

Rosalía de Castro tamén estará presente -non podería ser doutro xeito- no acto que este mesmo serán, ás 20.30 h, no Pazo da Peregrina de Bertamiráns, se desenvolverá para falarmos sobre a nosa lingua, tendo como escusa o libro En castellano no hay problema.

Déixovos con dous poemas da autora. O primeiro, tan breve como sobrecolledor, pertence a Follas novas:

Non coidarei xa os rosales
que teño seus, nin os pombos:
que sequen, como eu me seco;
que morran, como eu me morro.

O seguinte é o penúltimo texto de En las orillas del Sar, onde a autora se amosa consciente da falta de recepción da súa obra (lembremos que o único libro que reeditou en vida foi Cantares gallegos), mais tamén sabedora de que está a levar a cabo unha batalla, da que nós somos debedores:

Glorias hay que deslumbran, cual deslumbra
el vivo resplandor de los relámpagos,
y que como él se apagan en la sombra,
sin dejar de su luz huella ni rastro.

Yo prefiero a ese brillo de un instante,
la triste soledad donde batallo,
y donde nunca a perturbar mi espíritu
llega el vano rumor de los aplausos.

Hoxe na Guarda, mañá en Bertamiráns, pasado en Moaña

Por se andades por algún destes lugares e vos apetece, estades convidadas e convidados aos seguintes actos nos cales participo:

Hoxe, 23 de febreiro: A Guarda, dentro da I Festa da Lingua que organiza o alumnado do equipo de normalización lingüística do IES A Sangriña. A miña conferencia comezará ás 18.30 h no centro educativo e estará aberta non só á comunidade escolar, senón a todas as persoas que puideren estar interesadas.

Mañá, 24 de febreiro: Presentación en Bertamiráns (Ames) do libro En castellano no hay problema. O Pazo da Peregrina acollerá ás 20.30 h o acto, no cal tamén participarán Rafa Vilar (escritor e técnico de normalización lingüística) e Silvana Castro (profesora do IES de Ames e membro da Xunta Directiva da Mesa). Ollo: ao comezo ía ser ás 20 h, mais ao final houbo que pospolo media hora.

Pasadomañá, 25 de febreiro: Presentación en Moaña do libro En castellano no hay problema. O acto organízao A Mesa do Morrazo na Libraría O Pontillón (rúa Concepción Arenal, 7 - A Seara). O evento presentarao ás 21.30 h Benxamín Riobó, responsábel da Mesa na comarca. Unha hora antes, esta asociación desenvolverá unha asemble aberta para todas as persoas que quixeren participar.

E, como xa non falta tampouco moito tempo, vouvos convidando para a presentación de En castellano no hay problema o 4 de marzo. Organízaa a libraría Aira das Letras na Fundación Vicente Risco en Allariz. Participará o alcalde da localidade, Francisco García.

Pola nosa lingua, nin un paso atrás!

En galego vivo Vigo

Iria Taibo e mais eu mantivemos esta mañá unha entrevista con Santi Domínguez, tenente alcalde de Vigo, para vermos posibilidades de colaboración entre A Mesa e o maior concello de Galiza, un dos que máis padece o proceso de desgaleguización.

Á saída, tamén comentei ante os medios alí presentes o lamentábel caso de Eloymar Tranvías, empresa concesionaria que denunciou o Concello porque este se dirixía a ela na lingua propia do país.

Lembrei que esta compañía só decidiu "esquecer" o galego desde que Alberto Núñez Feijóo entrou a gobernar na Xunta. Mentres a nivel autonómico gobernaba o bipartito PSOE-BNG, comprendíano sen problema. Que casualidades, non?

Tamén incidín en que A Mesa será especialmente atenta a se esta empresa, como beneficiaria dunha concesión pública, garante os dereitos lingüísticos, tal e como estipula a lexislación.

Esta empresa que non quere o galego só ten aparcadoiros en Vigo. Son estes cinco: o Parking Independencia, o Parking Urzaiz, o Parking Pintor Colmeiro, o Parking Policarpo Sanz e o Parking Areal. Se non teñen os rótulos, documentacións e información cando menos en galego, por favor non deixedes de informar (se pode ser, coa correspondente fotografía) á Mesa pola Normalización Lingüística, no correo amesa@amesanl.org. Ademais da queixa formal, poderase estudar tamén a posibilidade de irmos pola vía xudicial para que o noso idioma tamén estea presente.

Falamos galego e temos dereitos!

'O me habla en castellano o acabamos la conversación'

A frase que encabeza esta entrada é a reprodución literal do que lle dixo, hai dous anos, unha traballadora de Fenosa a un veciño de Teo que chamaba por unha avaría que afectaba a 50 familias dese concello. Desprezos deses estilo témolos que aturar os falantes de galego cando realizamos xestións coas empresas de servizo en estrada, coas provedoras de telefonía, coas fornecedoras do gas, etc.

Temos que saber que, por lei, temos dereito a que nos entendan en galego. E que dispomos de estratexias para garantilo.

Sobre iso, sobre a atención á clientela, presencial ou telefónica, vai o meu artigo desta semana en Galicia Hoxe. Dentro de sete días comentarei outras estratexias posíbeis na mesma dirección.

Non vos deixo co texto sen antes lembrarvos que, se hoxe andades por Ourense, estarei ás 18.30 coa responsábel da Mesa nesa comarca, a compañeira Rut Reza. Será nun acto aberto organizado polos Comités na aula magna da Facultade de Empresariais e Dereito.


Atención en galego á clientela
“O me habla en castellano o acabamos la conversación”

Nalgúns dos artigos anteriores nesta mesma sección viamos como nas administracións públicas galegas ou con dependencias en Galiza temos non só o dereito básico a que nos entendan, senón tamén a que nos atendan en galego. Porén, fóra dos poderes públicos, os nosos dereitos como comunidade lingüística encóntranse nunha situación de certa indefensión xurídica.

O marco legal estabelece que non se poden producir discriminacións por razóns culturais ou lingüísticas, mais este parece un mandato tan grandilocuente como vacío. Constatemos que hai case duascentas normas (leis, decretos, ordes...) que garanten a presenza do castelán nos usos comerciais e empresariais, mentres que non hai ningunha que de xeito amplo, concreto e taxativo garanta unha igualdade de tratamento para o galego. Porén, si demos conseguido algúns adiantos concretos nalgúns sectores, como as caixas de aforros (mentres estas existan...), a restauración e os seguros, así como a obriga de que os provedores de servizos nos teñan que comprender se falamos no noso idioma.

En contraposición co noso caso, vemos que nas comunidades lingüísticas catalá e euskalduna dentro do Estado español si se desenvolveron nestes 30 anos de autonomía certas normas que recoñecen dereitos concretos no ámbito socioeconómico. Os seus adiantos lexislativos están avalados como plenamente constitucionais, seguen o ronsel doutras democracias europeas e –a pesar do histrionismo sensacionalista dalgúns medios de comunicación da dereita española– demostraron melloras para a convivencia neses territorios.

Que podemos facer, pois, as galegas e os galegos co noso restritivo marco actual? En primeiro lugar, temos que ser conscientes de que, cando se nos ofrece un produto ou servizo, como potenciais consumidoras ou consumidores, temos o dereito de recibir un trato respectuoso e non discriminitorio, con independencia da lingua que utilicemos.

En ningún estabelecemento en Galiza nos poden negar a atención se falamos en galego nin poden insultarnos ou tratarnos despectivamente, con frases do tipo: “No me hable como si estuviera en su aldea”, “A mí no se dirija en gallego” ou “Hábleme en cristiano”. Tales discriminacións poden e deben ser denunciadas a través da correspondente folla de reclamación (que nunca se poden negar a proporcionarnos) e, a través da copia coa que quedemos, instar as autoridades de consumo a que penalicen dito estabelecemento por discriminación lingüística. Neste caso temos tamén a opción da denuncia xudicial, aínda que os custos económicos e persoais fan recomendábel tela só como última opción. Iso si, non podemos permitir que nos desprecen por falar no noso idioma na nosa propia terra.

Aínda que non temos o dereito legal recoñecido a que nos respondan en galego, iso non quita que si teñamos a opción de solicitalo cordial e firmemente, con frases do tipo: “Perdoa, seríame máis cómodo se me atendeses en galego. Podería ser?” Haberá veces que “non poderá ser”, e nós tamén tiraremos as conclusións oportunas como potencial clientela; mais noutras veces sorprenderémonos co cambio. Esta é desas pequenas cousas que van labrando o futuro da lingua e que está na nosa man todos os días.

Quitando algunhas excepcións, unha empresa privada, legalmente, pode negarse a usar o galego. É certo. Mais nós, legalmente, tamén podemos realizar solicitudes para que o usen e, tamén legalmente, podemos negarnos a adquirir os seus produtos ou servizos. Un consello para promover o uso da nosa lingua é manter unha actitude de alta fidelidade lingüística, apoiando as empresas que apostan polo noso idioma. Moitas delas podemos encontralas na seguinte ligazón: www.amesanl.org/abertosaogalego

Hai tamén algunhas empresas en Galiza que din que garanten o dereito de atención en galego para quen así o solicite expresamente. Penso por exemplo no caso dos estabelecementos do grupo Corte Inglés ou na FNAC. Porén, a verdade é que as traballadoras e traballadores destas compañías non teñen como requisito unha formación lingüística en galego nin saben que os seus directivos presumen de ofrecer atención en galego.

Cando esteas nalgún destes estabelecementos, solicita que che respondan no teu idioma e, se non o fan ou te encontras con algún problema, presenta a correspondente queixa ou solicitude. Neste caso, non é necesario que sexa nunha folla de reclamacións oficial, xa que se trata dun escrito interno para a empresa. O teu texto non debe ir dirixido contra a traballadora ou traballador que non che puido atender en galego, pois ela ou el non ten responsabilidade niso (salvo que ofreza un tratamento despectivo, claro). Quen debe saber que non recibiches unha boa atención e que iso pode ter consecuencias no teu futuro como clienta/e é a empresa, que na realidade non garante aquilo do que presume.

O dito até aquí vale para a atención presencial. Mais, na telefónica? Encontrámonos neste aspecto cunha das formas máis intensas de imposición do castelán na actualidade. Hai empresas fornecedoras de gas ou enerxía eléctrica que non teñen ninguén que saiba entender o galego ou só o teñen a determinadas horas (segundo isto, para poderes falar no teu idioma só podes ter unha avaría os días laborábeis pola mañá...). Case todas as compañías de telefonía móbil (coa única excepción de R) só teñen servizo de atención en galego a algunhas horas ou dependendo do tema polo que chames. Hai empresas de asistencia en estrada coas que parece misión imposíbel continuares a falar en galego. E así cun amplo e discriminatorio etcétera.

Coas mesmas orellas que agora levo postas, unha traballadora de Movistar espetoume hai dez días que eu podería ter atención en diferentes “lenguas” como o español, o catalán, o inglés ou o alemán, mais que non tiñan servizo para “dialectos”. Non discutín con ela, pois nin ela era responsábel nin coñecía o alcance ofensivo das súas palabras. Só lle pedín que tramitase a miña queixa e así o fixo.

Seguro que quen falades habitualmente galego e ledes estas liñas estades a facer que si coa cabeza mentres comento a anécdota. Só na semana pasada, souben do caso de tres persoas diferentes (Silvana, Rosa, Paulo) ás que, con toda a má educación, lles cortaron a chamada porque falaban galego en Galiza.

Ante estas situacións, temos que saber que si temos plena cobertura legal para presentar a correspondente queixa oficial. A disposición adicional sexta da lei 1/2010 estabelece que todos os prestadores de servizos que operen no territorio da comunidade autónoma galega, “con independencia do lugar de estabelecemento orixinario” (isto é: non importa se nos din que nos chaman desde os antípodas, ese é problema da empresa, non noso), “deberán respectar o marco legal vixente en materia lingüística”. A norma estipula que estas empresas “favorecerán a normalización progresiva do uso do galego na prestación dos seus servizos e deberán ofrecer aos seus destinatarios a posibilidade de manter a comunicación oral e escrita en lingua galega”.

En consecuencia:

Se te chaman para unha oferta comercial ou se chamas ti para realizar calquera xestión, lembra que tes o dereito a continuar falando en galego.

Se che din que te chaman ou te responden de fóra do ámbito dos territorios de fala galega e que non che entenden, non entres en discusións. Por lei teñen a obriga, como mínimo, de te comprender, así que teñen que mirar de pasar con alguén que te entenda falando no teu propio idioma.

Se che exixen mudar de lingua, realizan declaracións ofensivas ou se che cortan bruscamente a chamada por falares galego, anota os datos da empresa e tramita unha reclamación oficial. Pásalle tamén a información á Mesa pola Normalización Lingüística.

Se din que non che entenden, non entres nun diálogo de xordos nin discutas coa persoa que está do outro lado da liña. Lembra que non estás a falar co dono ou a dona da empresa e que esa persoa non é a que toma a decisión de que se marxine o galego.

A pregunta a formular é: “Pode pasarme con alguén que me poida entender?” É moi importante que nos manteñamos no uso do idioma en todo momento. Repara que aínda que esa persoa non comprenda determinado vocabulario ou expresións do galego, unha cuestión como a que lle acabas de facer é perfectamente intelixíbel para calquera castelán falante mesmo que, polo lugar desde onde nos estea a falar, poida non saber nin situar Galiza no mapa.

Anota, se non, as diferenzas entre “Pode pasarme con alguén que me poida entender?” e “¿Me puede pasar con alguien que me pueda entender?” Se non che comprende esta pregunta, non é porque non entenda en realidade, senón porque non quere entender. Entón, o problema xa é outro.

Subidón!

Seguro que xa todas e todos coñecedes este vídeo, que no youtube tivo máis de duascentas mil visitas en cuestión de días:



Pouco máis hai que dicir sobre as palabras desta concorrente do coñecido programa de televisión. Esta moza demostra que o sistema educativo non a capacitou para falar en galego (a lexislación non se cumpría: era unha farsa) e que os seus prexuízos están tan arraigados que mesmo perdeu oportunidades na vida pola desconsideración que mantén cara ao galego.

María Obelleiro publicou hoxe no Terra e Tempo un moi interesante artigo sobre o tema, co título "Ese mozo fala galego, dáme un “subidón”..." Recoméndovolo!



(Ollo! Puxen este vídeo para botarmos unhas risas, non é que teña nada a ver co artigo de María Obelleiro!)

Furra furra!

Cantade e bailade!

E que o premio era outra carreira

Curriculum vitae

digamos que ganaste la carrera

y que el premio

era otra carrera

que no bebiste el vino de la victoria

sino tu propia sal

que jamás escuchaste vítores

sino ladridos de perros

y que tu sombra

tu propia sombra

fue tu única

y desleal competidora

(Blanca Varela)

Hoxe en Ponteareas

Hoxe ao serán presentamos en Ponteareas o libro En castellano no hay problema. O evento, que está organizado pola plataforma Queremos Galego do Condado, será ás 20.30 h na Sala Aberta do local comarcal do BNG, na rúa Mestres, 8, baixo. Como noutros actos, acompañarame Xosé Manuel Moo.

Se vos der xeito, vémonos aló.

Forza!

Actos, actos, actos e máis actos

Déixovos aquí algúns dos actos públicos en que vou participar nos próximos días:

18 de febreiro: Presentación en Ponteareas de En castellano no hay problema. Organiza a plataforma Queremos Galego do Condado. O evento será ás 20.30 h na Sala Aberta do local comarcal do BNG, na rúa Mestres, 8, baixo, coa compaña de Xosé Manuel Moo.

21 de febreiro: Conferencia en Ourense ás 18.30 h, dentro das I Xornadas do Estudantado Galego, que organizan os Comités na aula magna da Facultade de Empresariais e Dereito. No acto estaremos Rut Reza (responsábel da Mesa na comarca de Ourense) e eu. As Xornadas teñen un ECTS solicitado (dous créditos de libre configuración). Permítese a inscrición até o propio día 21, aínda que contan só con 150 prazas, polo que aconsellan matricularse o antes posíbel a través de ourense@comitésabertos.org, www.comitésabertos.org ou no 668 807 735.

23 de febreiro: Conferencia na Guarda, dentro da I Festa da Lingua que organiza o alumnado do equipo de normalización lingüística do IES A Sangriña. A miña participación comezará ás 18.30 h no centro educativo e estará aberta non só á comunidade escolar, senón a todas as persoas que puideren estar interesadas.

24 de febreiro: Presentación en Bertamiráns (Ames) do libro En castellano no hay problema. O Pazo da Peregrina acollerá ás 20 h o acto, no cal tamén participarán Rafa Vilar (escritor e técnico de normalización lingüística) e Silvana Castro (profesora do IES de Ames e membro da Xunta Directiva da Mesa).

25 de febreiro: Presentación en Moaña do libro En castellano no hay problema. O acto organízao A Mesa do Morrazo na Libraría O Pontillón (rúa Concepción Arenal, 7 - A Seara). O evento presentarao ás 21.30 h Benxamín Riobó, responsábel da Mesa na comarca. Unha hora antes, esta asociación desenvolverá unha asemble aberta para todas as persoas que quixeren participar.

Estades convidadas e convidados!

Botade as gadoupas, monstriños!

Lady Gaga canta"Born This Way" At nos Premios Grammy 2011
Cargado por wonderful-life1989. - Ver os vídeos de música receén destacados.

Lingua: bicos e labazadas

A pesar da chuvia, onte realizamos a bicada en defensa do galego, cuxo acto central foi na praza do Toural de Compostela. Ademais das demostracións románticas dos alí concentrados, estannos a chegar fotos de diferentes lugares do mundo onde tamén se deron un bico á hora convida como manifestación de amor... tamén á lingua que nos une.

Velaquí un dos vídeos que recolleron o acontecido na xornada:



O galego ben precisa de demostracións de amor, ante tantas labazadas como recibe día si e día tamén. Vexamos, se non, algunhas das últimas novidades de ataque ao noso idioma:

a) as estupideces galegófobas que soltou unha concorrente de Gran Hermano, que orneou, entre outras barbaridades, que lle dá "bajón" escoitar un mozo guapo falando galego (ela o perde!);

b) a decisión dunha concesionaria de aparcadoiros públicos no Concello de Vigo que quixo deixar de entender o galego desde que Alberto Núñez Feijóo entrou na Xunta (antes entendíao) e mesmo denunciou o Concello ante os tribunais para deixar de recibir as comunicacións na lingua de Galiza (se queredes enviarlle unha queixa, podédelo facer desde esta ligazón);

c) a convocatoria por parte da "Academia de la Llingua Asturiana" de exames escritos e orais para que os docentes do Eo-Navia poidan acreditar un ‘Curso de Capaticación en gallego-asturiano’; trátase dunha propositada deturpación do noso idioma ante a que deberían posicionarse a Xunta de Galiza, a Real Academia Galega e o Consello da Cultura Galega.

Todo o que as administracións deberían facer en galego

Velaquí o artigo que publico esta semana en Galicia Hoxe, con propostas para activarmos o uso da lingua de Galiza nas administracións públicas:

E se a Administración non usa o galego?

Que os procedementos sexan na lingua do país depende de ti!

A lingua galega é oficial en Galiza e, ademais, está recoñecida como a “propia” do país, o cal supón un mandato para que sexa de uso normal por parte da administración local e da autonómica. Así, tanto desde o noso concello, desde a deputación correspondente ou desde calquera órgano da Xunta de Galiza a lingua galega ha de ser a utilizada inicialmente, por defecto, en todas as súas relacións coa cidadanía. Se non o fan (e, como é sabido, é o que acontece en moitos casos), se exclúen o galego en publicidade, sinalizacións, formularios, etc, podemos presentar un escrito para que se corrixa, pois a lei (aínda que escasamente desenvolta) está do noso lado.

No referido á Administración Xeral do Estado encontrámonos cunha casuística un pouco máis complexa. En síntese, e sinalando entre parénteses as normas que o sustentan, estes son os dereitos que nos recoñece a lexislación vixente ás usuarias e aos usuarios do galego:

- O material impreso e os formularios da Administración Xeral do Estado en Galiza han de estar dispoñíbeis en galego ou bilingües (art. 5.1 do real decreto 1465/99).

- Garantirase o uso do galego nas relacións por medios electrónicos, posibilitando o acceso aos servizos e contidos no noso idioma (lei 11/2007, disposición adicional sexta).

- As sinalizacións exteriores e os “contidos máis relevantes” dos cartaces de carácter informativo ou publicitario que se elaboren para se colocaren en Galiza han de ser bilingües: non poden excluír o galego (art. 6 e art. 11.2.b do real decreto 1465/99).

- As campañas informativas e publicitarias estarán tamén en galego, porén a verdade é que son moitísimos os exemplos que podemos pór de vulneración deste dereito (art. 11.2.b do real decreto 1465/99 e art. 9 da lei 29/2005).

- O material impreso dos órganos e unidades que teñen sede en Galiza e que se utilice a cotío para comunicacións dentro de Galiza tamén usará as denominacións bilingües (isto é, Ministerio de Sanidade, Tesouraría Xeral da Seguridade Social, etc. son formas que tamén deben figurar así, en galego, en sobres e formularios). Só pode excluírse o galego (aínda que non é obrigatoria a súa desaparición, senón unicamente opcional) cando ese material estea destinado a comunicacións fóra de Galiza (art. 5.2 do real decreto 1465/99).

- Os procedementos tramitaranse na lingua que use a administrada ou o administrado. Non é necesario facer ningunha solicitude expresa: se nos diriximos á Administración en galego, esta ten a obriga de remitirnos todo o resto da información en galego. Aínda que é un aspecto que costuma incumprirse, é importante saber que da lexislación vixente se desprende que a opción polo galego se realiza de xeito implícito: maniféstase no idioma que a interesada ou o interesado está a utilizar (art. 36.1 da lei 4/1999, de modificación da Lei 30/1992, de rexime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común). Mesmo no caso de concorreren varios interesados e que un non quixer que a documentación estiver en galego, teremos dereito a que toda a información que a nós se nos remita vaia na lingua de Galiza (así o indica o mesmo art. 36.1 antes sinalado).

Sabemos, no entanto, que en moitos casos, a pesar de usarmos o galego, nos chega a documentación da Administración en castelán. Cando iso acontecer, o que podemos facer é unha sinxela instancia, dirixida á Administración correspondente (vale tanto para a Administración Xeral do Estado como para a autonómica ou local). Como resposta, a Administración debe achegar unha tradución fiel en galego, sen custo ningún para a cidadá ou o cidadán, e ademais tramitar todo o resto do procedemento na lingua de Galiza. O texto pode ser, máis ou menos, este:

“EXPÓN:

Que recibiu no seu domicilio unha notificación (da que se remesa copia), con data de..., en que se lle comunica a resolución dese organismo segundo a cal...

Que dita resolución non está redixida en galego.

Que segundo as disposición vixentes (Lei 3/83, de normalización lingüística; Lei 30/92, de rexime xurídico das Administracións Públicas e do procedemento administrativo común, etc.), a cidadanía galega ten dereito a exixir que calquera notificación, de calquera Administración Pública con sede no territorio da Comunidade Autónoma de Galiza, que afecte aos seus intereses, estea redixida en galego e que o procedemento se tramite na lingua elixida pola persoa interesada.

Polo exposto, SOLICITA:

Que teña por presentado este escrito e por efectuada reclamación do dereito a que se tramite o procedemento en lingua galega, invalidando consecuentemente a devandita resolución e remitindo no idioma indicado a mesma.”

Segundo os xuristas Antonio Xavier Ferreira Fernández, Alba Nogueira López, Anxo Tato Plaza e Luís Villares Naveira, autores do libro Estatuto xurídico da lingua galega (Xerais, 2005), “debe terse en conta que neste caso os efectos derivados da comunicación ou escrito (inicio de prazos para a realización de alegacións ou presentación de recursos, ou ben, inicio da eficacia do acto) suspenderanse dende o momento en que o cidadán requira á Administración para que realice a tradución pois, doutro xeito, a efectividade do dereito a optar lingüisticamente veríase frustrado e, ademais, o particular podería ser colocado nunha situación de manifesta indefensión ante o acto administrativo.”

- Cando un documento redixido en galego teña que surtir efectos fóra de Galiza, se foi entregado ou remitido a algunha Administración con sede en Galiza, será obriga desta Administración (e non da cidadá ou do cidadán!) a súa tradución (art. 36.3 da lei 4/1999). Ninguén nos debe nin mandar nin “aconsellar” que non utilicemos o galego neses casos, pois estamos no noso dereito. O art. 36.3 tamén sinala que se eses documentos, expedientes ou partes dos mesmos tivesen que “surtir efectos no territorio dunha Comunidade Autónoma onde sexa cooficial esa mesma lingua distinta do castelán, non será precisa a súa tradución”. A lei neste caso pensa no catalán e no vasco, xa que o galego, a pesar de se falar tamén en terreos pertencentes administrativamente a Asturias, Castela-León e Estremadura, carece de pleno recoñecemento oficial.

- Se presentas un documento nun rexistro fóra de Galiza mais vai dirixido a unha Administración radicada en Galiza, deberá admitirse aínda que vaia só en galego e expedirase unha copia do escrito, como recibo acreditativo da súa presentación (art. 10 do real decreto 772/1999).

Está na nosa man conseguir o uso do galego na Administración, non renunciando nunca ao se uso e exixindo de forma sistemática e firme que se respecten os nosos dereitos.

Bicos con lingua

Mañá, segunda feira (luns), ás 17 h na praza do Toural de Compostela, participa na bicada en defensa do galego.

E se queres unha camisola tan molona como esta da foto, non tes máis que clicares aquí.

"The fear", Lily Allen

Cantade e bailade!


[PARENTAL ADVISORY] Lily Allen - The Fear (Explicit)
Cargado por EMI_Music. - Ver máis clips de música, videos en HD!

Goza coa túa lingua!

Así de sorrintes posamos onte Iria Taibo e mais eu para presentarmos ante os medios o acto "Goza coa túa lingua - Bicada polo galego". O evento, que ten xa un feixe de apoios no Facebook, desenvolverase o vindeiro 14 de febreiro, Día dos Namorados, ás (puntualísimas!) 17 h, na compostelá praza do Toural.

Co lema "Goza coa túa lingua" A Mesa ten tamén unha serie de material á venda, co que se promociona a sensibilidade normalizadora e se financian as campañas da entidade. Se che interesa, tes máis información nesta ligazón.

Gocemos coa nosa lingua!

De Santiago a Allariz

Entre unhas cousas e outras, vou polas trinta presentacións de En castellano no hay problema. Mais aínda quedan moitos lugares a que tamén cómpre achegarse para falarmos da situación do noso idioma e das alternativas para gañarmos o futuro. Por actividade non vai ser!

Unha das próximas presentacións axendadas é en Allariz, a sexta feira 4 de marzo ás 20 h na Fundación Vicente Risco (rúa San Lourenzo, 3). O evento organízao a Libraría Aira das Letras e presentarao o alcalde da localidade, Francisco García. Estades convidadas e convidados!

E xa que falo de En castellano no hay problema, déixovos aquí dúas fotografías que me remitiu Eduard del Castillo da presentación en Santiago o pasado 9 de novembro. Como vedes, aí contei cun apoio moi musical: Carlos Valcárcel, de Projecto Mourente, e Uxía, tan xeniais e comprometidos coma sempre.

Tíralle da lingua

Tíralle da Lingua é unha idea que a Asociación Socio-Pedagóxica Galega leva anos desenvolvendo. Esta actividade é moi útil para traballar a oralidade en galego nos centros de ensino, tan torpe ou entorpecida nas xeracións máis novas das cidades e principais vilas do país.

As profesoras e os profesores de galego que pasades por aquí sabedes ben do complicado que é que as alumnas e os alumnos das áreas urbanas falen en galego (aínda que só sexa) nas horas de lingua e literatura galega.

Chegar a ese principio tan básico é un dos principais obxectivos da docencia desta materia en primaria e secundaria. Conseguirmos (ou axudarmos a) que os estudantes teñan competencia para se expresaren na fala en galego cun mínimo de corrección e fluidez está moi por riba de que adquiran outros coñecementos gramaticais ou literarios, aínda que estes teñan unha importancia incuestionábel.

O sol está no ceo

Lily Allen - LDN
Cargado por EMI_Music. - Ver os vídeos de música recén destacados.

Podería atenderme en galego?

Velaquí o artigo publicado esta semana en Galicia Hoxe:



Podería atenderme en galego?
Que as administracións usen a nosa lingua depende de ti!

O galego, ademais de ter recoñecido o carácter estatutario de “lingua propia” de Galiza (que supón o mandato concreto de potencialo), é idioma oficial das administracións situadas en Galiza. É oficial de todas: da estatal, da autonómica e das locais.

Isto quere dicir que coa Xunta, coas universidades, cos concellos e deputacións, coas empresas públicas, cos órganos da administración central con delegación en Galiza, temos dereito a:

• Falarmos en galego.
• Entregarmos escritos en galego.
• Que respondan en galego aos nosos escritos.
• Que os formularios estean en galego.
• Que a publicidade sexa en galego.
• Que a páxina web estea en galego.
• Que a sinalización das dependencias administrativas con sede en Galiza estea en galego.
• Que a traballadora ou o traballador nos atenda e nos responda en galego.

Hai un marco legal que lle dá soporte a estes dereitos (por moito que poida lamentalo o actual presidente da Xunta!). Por iso, unha actitude de reclamación individual firme, persistente e intelixente terá resultados moi efectivos.

A atención oral

Esta semana imos centrarnos no último dos dereitos antes relacionados. Todas as persoas deberiamos ser atendidas oralmente en galego en calquera administración (o Concello, a Axencia Tributaria, etc.) ou empresa pública (RENFE, Correos, etc.), tanto se estamos presencialmente como se realizamos as xestións a través do teléfono.

No caso de non nos atenderen de inicio no noso idioma, o mellor que podemos facer é... solicitalo explicitamente: “Por favor, podería atenderme en galego?”

Esta solicitude pode acompañarse dun sorriso franco, pois na maioría dos casos se non se nos responde en galego non é por ningunha actitude contraria ao galego, senón por inercia ou, mesmo, por descoñecemento de que existe tal obriga na atención á cidadanía. Por propia experiencia, sei que en moitas administracións abonda con facer a solicitude para que se mude a lingua sen ningún tipo de problema.

Se for oportuno, podemos recordar que se trata dun dereito amparado pola lexislación. Abonda con indicarmos iso e non é necesario lembrarmos cales son as normas en concreto, mais, por se foren de axuda, son estas:

a) Art. 6.1 da Lei 3/83, de normalización lingüística: “Os cidadáns teñen dereito ao uso do galego, oralmente e por escrito, nas súas relacións coa Administración Pública no ámbito territorial da Comunidade Autónoma”.

b) Art. 54.11 da Lei 7/07, do estatuto do empregado público: Os empregados públicos “garantirán a atención ao cidadán na lingua que o solicite sempre que sexa oficial no territorio”. Penso que é importante que isto fique claro, aínda que sexa á custa de repetilo: o Estatuto Básico do Empregado Público afecta ao conxunto do persoal funcionario e laboral que está ao servizo das Administracións, como a Administración Xeral do Estado, das comunidades autónomas, das entidades locais, universidades públicas, así como os organismos, axencias e demais entidades de dereito público con personalidade xurídica propia, vinculadas ou dependentes de calquera das Administracións.

Se a traballadora ou o traballador da Administración ou da empresa pública pasa a falarnos en galego, pódese agradecerlle a súa amabilidade cando finalicemos a xestión.

Porén, se mesmo despois de o solicitarmos non podemos continuar recibindo a atención no noso idioma, o mellor é non entrarmos en discusións de ningún tipo nin perdermos os nervios ou o tempo. Trátase simplemente dun dereito e de que hai que aplicar a lei.

Ás veces poderemos encontrarnos con casos en que, por facermos a solicitude, teremos que escoitar cousas do tipo “¿Y por qué quieres que te atienda en gallego?” ou mesmo “¡Ya vienen los del Bloque!”. Non caiamos na trampa. Non imos a esa administración ou entidade pública para debatermos sobre as nosas preferencias ideolóxicas, relixiosas, lingüísticas ou culturais. Imos para realizarmos unha xestión, a que for, e temos o dereito a realizala en galego e recibindo atención en galego. Os dereitos non se discuten: exércense. Se nos enfadamos, seremos os primeiros prexudicados, pois contribuirá a queimarnos.

Unha opción neste caso é solicitarmos que nos atenda outro traballador ou outra traballadora que si saiba galego. Se isto non for posíbel ou implicar tempo de agarda ou algunha outra dificultade, talvez o mellor será continuar coa xestión e, posteriormente, realizar unha queixa por escrito na Administración ou empresa correspondente.

No caso de que houber unha atención deficiente ou un trato humillante por realizarmos a solicitude, na queixa debe especificarse que non só non nos atenderon en galego, senón tamén describirmos con brevidade o acontecido: Se tivemos que agardar máis tempo do debido, cal foi a resposta, etc. No escrito de queixa é bo que procuremos a concisión e a efectividade: Vaiamos ao punto que queiramos subliñar e pidamos resposta por escrito.

É recomendábel que, a maiores, encamiñemos a nosa queixa á Mesa pola Normalización Lingüística, á Secretaría Xeral de Política Lingüística e ao Valedor do Pobo, para que fique constancia do acontecido e fagan o posíbel para solucionala. Podemos utilizar o correo electrónico ou as súas páxinas web, gañando así en axilidade:

a) A Mesa pola Normalización Lingüística.- É unha entidade cidadá, coa consabidas limitacións humanas e económicas, mais daralle máis eco e máis forza á nosa queixa. Os correos de contacto son amesa@amesanl.org ou linhadogalego@amesanl.org

b) Secretaría Xeral de Política Lingüística.- É o departamento do Goberno galego que ten como finalidade promover o idioma da Galiza e defender os dereitos lingüísticos. É sabido que o seu funcionamento actual deixa moito que desexar, mais ten obriga de tramitar e responder a nosa queixa: sxpl.secretaria@xunta.es

c) Valedor do Pobo (se a entidade é do ámbito local ou autonómico) ou Defensor del Pueblo (se é para a Administración do Estado ou entidades estatais).- Tamén teñen a obriga de tramitar e de responder a nosa queixa. No caso do Valedor, o escrito enviarémola a rexistro@valedordopobo.com e, no do Defensor, podemos dirixilo desde a súa páxina web: www.defensordelpueblo.es

Que se use o galego depende de nós! Que se use o galego depende de ti!

A túa queica e os teus preguntas

O espazo web do Defensor del Pueblo ten versión en galego... Ou nunha cousa parecida ao galego, que nos di como presentar "queicas", que nos explica que queren "protexelos teus dereitos", que "vea" polos "ciudadáns", que atende "tódala correspondencia", que consegue que "dous de cada tres recomendaciones sexan escoitadas", que escoita tamén as persoas en centros de "internamiento", que escoita "os teus preguntas" e tantos outros disparates. Os erros de acentuación na versión galega xa son difíciles de contar e os de uso de preposición a co complemento directo, tamén.

É isto unha institución seria?

Presenta a túa queica!

The best thirty seconds of my life!

Os cómicos estadounidenses The Lonely Island están a colleitar un grande éxito con esta canción tan contaxiosa e engrazada. Seguro que xa a coñecíades. Se non, cantade, bailade e... facede o que poidades ;)

Cos ollos no Brasil

Aínda que os mapas mercátor nos poidan enganar á vista, o Brasil ten case o duplo de extensión que toda a Unión Europea. O xigante americano, nomeado como unha das economías emerxentes do mundo, fala galego sen saber que o fala.

Algúns artistas da Galiza están a tecer pontes co Brasil. Disto facíase eco onte El País na súa edición galega. A reportaxe, de Daniel Salgado, intitúlase "Territorio da 'galeguia'".

Oxalá a nivel institucional a Xunta tamén remase na mesma dirección que estes artistas. Seríanos de grande proveito a nivel cultural, mais tamén económico. A galegofobia péchanos portas.

Pluralidade na Academia Galega

Concordo co reivindicado na noticia que hoxe publica Xornal so o titular "As académicas da lingua esixen máis presenza feminina na institución". Hai uns meses, con motivo da saída do meu último libro, En castellano no hay problema, respondía así a unha entrevista para Galicia Hoxe:

A poucos días para que se celebre o 17 de Maio, é necesario repensar o Día das Letras? E a RAG?

Penso que é bo que se consolide que o Día das Letras sexa unha xornada para saírmos á rúa, celebrarmos que temos unha lingua propia e mobilizármonos na súa defensa. Agora a cuestión é vermos se somos quen de consolidar aspectos que se foron corrixindo nos últimos anos. A RAG ten moitas cousas aínda por mellorar, mais está a ollos vista que se encontra nun dos mellores momentos da súa historia. Hai un antes e un despois da valente defensa do galego que realizou Xosé Ramón Barreiro diante do propio presidente da Xunta. Esta centenaria entidade ten catro retos a curto prazo: consolidar o seu aplaudido papel institucional de defensa do galego, abrirse e fomentar as relacións co sistema lingüístico ao que pertencemos (non me refiro só a nivel de estándar, que tamén), garantir unha representación plural das voces que conforman a cultura galega e corrixir de forma urxente a infrarrepresentación das mulleres. A verdade, non entendo como se pode seguir nomeando académicos varóns cando as mulleres, que teñen tantísimo peso na vida cultural galega, case non ocupan asentos na RAG.

Eses catro retos continúan a estar presentes:

1) Consolidar o seu aplaudido papel institucional de defensa do galego.- Agora que a Academia se encontra nun momento económico moito mellor, non hai escusa para que non comece a actuar por exemplo como fai o seu homólogo Institut d'Estudis Catalans, que tamén se dedica a xestionar a introdución do seu idioma a novos ámbitos, un aspecto no cal aínda non hai ningunha experiencia na institución galega. Por pórmos un exemplo de actualidade, a xestión que agora A Mesa está a facer con Movistar no caso catalán emprendeuna, no seu día, o IEC.

2) Abrirse e fomentar as relacións co sistema lingüístico a que pertencemos.- Non fai sentido que a Academia Galega permaneza sen relacións internacionais coas institucións oficiais de Portugal, Brasil, etc e que nin se interesase formalmente por participar, aínda que fose como observadora, no proceso de consenso que se chegou para o estándar lusobrasileiro. Eses cambios non deberían sernos indiferentes en Galiza.

3) Garantir unha representación plural das voces que conforman a cultura galega.- Por exemplo, en Galiza hai tres universidades con tres departamentos de Galego. Por que só entran membros procedentes da USC, tan meritorios como os da Universidade de Vigo ou da Universidade da Coruña? Tal corporativismo é bo para a cultura galega? Non debería, por exemplo, a gramática que agora está a elaborar a RAG contar con participación dos tres centros universitarios?

4) Non entendo como se pode seguir nomeando académicos varóns cando as mulleres, que teñen tantísimo peso na vida cultural galega, case non ocupan asentos na RAG.- Neste punto estou en desacordo co que di Rosario Álvarez hoxe en Xornal. Eu si penso e defendo que os tres novos membros que entren nos próximos meses deben ser mulleres. Nomes sólidos hai abondo: Teresa Moure, María do Carme Kruckenberg, Marica Campo, María Xosé Queizán, Pilar García Negro, Marilar Aleixandre, Uxía Senlle, Laura Tato e un longuísimo etcétera.

Castelao 125

Deixo aquí os vídeos dos actos do pasado domingo para comezarmos a festexar o 125 aniversario do nacemento de Castelao. Tomeinos da páxina da Federación de Asociacións Culturais Galiza Cultura.

Para que serve o Observatorio da Lingua Galega que paga a Xunta?

Hai un pouco recibín o boletín do Observatorio da Lingua Galega, un departamento que depende da Secretaría Xeral de Política Lingüística. Cada semana envían, para quen o quixer recibir, un correo electrónico onde informan da actualidade de diferentes idiomas do planeta, así como moitas novidades, case todas, sobre a lingua galega. Dixen "moitas" e "case", non "todas" as novidades. Non "todas", aínda que sexan poucas.

Resulta que é costume nos boletíns deste Observatorio que poidamos saber todo o que acontece en Cuenca, en Cimbabue ou en Paquistán (collo tres exemplos concretos do seu último correo), mais que as noticias críticas ou discordantes coa Xunta sexan edulcoradas ou convenientemente silenciadas.

Hai un par de meses, escribín ao Observatorio para preguntar por que non puñan noticias da Mesa. Responderon que era porque non recibían os comunicados da asociación. Matinei entón se sería que recibían comunicados de Cimbabue. Sexa como for, desde ese momento na Mesa asegurámonos ben asegurado de que recibían as nosas notas e que non só poderían lelas nos medios de comunicación (como facían co resto, por certo).

Estas dúas noticias recentes da Mesa pódovos asegurar que se lle enviaron e que tiveron eco en varios medios, porén desapareceron totalmente do boletín deste Observatorio:

• Movistar segue sen garantir a atención telefónica en galego, a pesar de ter unha concesión de 6 millóns de euros da Xunta.
  
  
• A Mesa considera unha “calamidade para Galiza” que o presidente da Xunta non defenda a lingua.

Estas novas evaporáronse de vez. Noutras, o que fixeron foi eliminar toda alusión crítica, por suave que esta for, á Xunta de Galiza. Repárese a modo de exemplo nesta noticia en que había unha referencia no titular ao Goberno galego. Esta desaparece no boletín electrónico semanal.

E pregúntome eu: Canto nos custa aos petos das galegas e dos galegos este Observatorio propagandístico, manipulador e censor?

A Concellaría de Turismo e Deportes de Lugo lócese

Onte, a Concellaría de Turismo e Deportes de Lugo comezaba a utilizar o galego no seu facebook oficial, despois das queixas que recibiu, aínda que as escoitase con desagrado.

Cando esta mañá quixen ir ver se continuaban a usar o galego ou se era flor dun día encontreime con que a Concellaría de Turismo e Deportes de Lugo me borrou do seu facebook. O motivo? Pois que pedín varias veces, con toda educación e corrección, que usasen o galego.

De verdade isto é unha administración seria?! É que agora non me podo informar das actividades que organiza o Concello de Lugo xa que pido que usen a lingua propia?

Onte tentei dúas veces pórme en contacto co concelleiro: telefonicamente e a través do correo-e. Agora mesmo vou enviar unha queixa ao Valedor do Pobo, outra carta ao alcalde e aos portavoces dos tres grupos con representación no municipio. Por dous motivos: vulneración dos dereitos lingüísticos e o mal trato recibido por pedir o uso do galego.

Da Concellaría de Deportes de Lugo a Movistar

Esta mesma mañá falaba aquí, entre outras cousas, da displicencia cara ao galego da Concellaría de Turismo e Deportes de Lugo no seu facebook oficial. Poucas horas máis tarde, xa se conseguiu que comecen a utilizar o idioma propio. Porque, como ben di o acertado lema, sen reivindicacións non hai conquistas.

Esta mesma mañá, desde A Mesa dirixímonos tamén ao presidente da Xunta, á presidenta do Parlamento, ao secretario xeral de Política Lingüística e ao presidente de Telefónica (esta segue a ser razón social da marca Movistar). O motivo? Pois que esta empresa de telecomunicacións continúa a discriminar día si e día tamén a quen quere vivir en galego, a pesar de ter, entre outras, unha concesión de 6 millóns de euros para fornecer de telefonía móbil o Goberno.

Por indicarmos algunhas das súas discriminacións en concreto:

• Toda a súa publicidade exclúe o galego, mentres en Cataluña é de forma habitual en catalán para todos os soportes.
  
  
• A súa páxina web, que dá opción de castelán e catalán, non a ofrece de galego.
  
  
• A información sobre terminais de telefonía móbil en galego leva sen actualizar desde 2008: http://www.movil.movistar.es/flot/terminales_multiidioma/
  
  
• Os servizos de atención para profesionais e empresas exclúen o galego. Só están dispoñíbeis en castelán, catalán, inglés, francés, italiano e alemán. Así, o teléfono de atención que poden utilizar desde as liñas móbiles do Parlamento galego ou do Goberno galego resulta que exclúe a que o Estatuto de autonomía recoñece como "lingua propia"!
  
  
• Nos poucos servizos que teñen atención en galego (como apoio técnico e avarías), este aparece secundarizado, sendo unha opción que só se pode escoller cando a xestión está mediada, despois de pasar por varios atendedores automáticos exclusivamente en castelán.
  
  
• Noutros casos, os servizos en galego só son teóricos. Por exemplo, no teléfono 1004, que é o servizo xeral de atención telefónica, o máis habitual é que non haxa persoal dispoñíbel para falar en galego, polo que é frecuente que se anime a chamar máis tarde de forma incesante. Ao final, ou pasas por un servizo deficiente por quereres usar o galego ou tes que claudicar dos teus dereitos lingüísticos.

Desde A Mesa daremos un tempo prudente de resposta, mais se esta empresa que recibe tan cuantiosas cantidades de diñeiro público continúa sen utilizar o galego, deberemos saber escoitar a súa mensaxe e deixar nós tamén de pagarlle a quen nos despreza.

Cousas de actualidade: da lingua ao pensionazo

Deixo aquí algunhas ligazóns e informacións que me parecen de interese:

1) O artigo que hoxe publica Pilar García Negro en Xornal de Galicia, comentando as últimas declaracións do actor Luís Tosar: "A importancia de chamarse galego".

2) Entre o Goberno vasco (lembremos: sustentado por un acordo do PSOE co PP) e un departamento público do Iparralde (zona euskaldún no sur do Estado francés) acaban de asinar un convenio polo que van investir 1,6 millóns de euros neste ano 2011 ao impulso da lingua vasca neste territorio. A comunidade autónoma vasca pon un terzo dese diñeiro, 470.000 euros. Compárese coa evolución dos orzamentos (e a distribución das partidas deses orzamentos) da política lingüística en Galiza e lémbrese que no Iparralde hai dez veces menos habitantes que no noso país. En comparación, aquí hai políticas oficiais de ataque á lingua, de freo á posibilidade da normalización da mesma, que mesmo non se ven en zonas do xacobino Estado francés.

3) Este cadro que tomo do blog Cousas de Imeneo, e que el colleu destoutro web, é todo un baño de realismo sobre o pensionazo:


4) A valoración de Antón Dobao sobre a Lei Sinde merece lerse con atención, sobre todo vindo dun recoñecido escritor e dun dos nosos mellores cineastas. Extracto un dos seus parágrafos:

De todos os campos culturais e artísticos, o audiovisual é probablemente o máis peculiar. Cando alguén descarga unha produción audiovisual española —ou galega, se é que existe tal categoría máis aló dalgunha anomalía incómoda— toma para si unha pequena parte dun produto que xa pagou tamén cos seus impostos. Porque de aí proceden, dos impostos, as imprescindibles subvencións do Ministerio e da Consellería de Cultura ou da TVG, sen as cales probablemente non habería demasiada produción audiovisual. Se cadra, Gerardo Herrero cre ser xusto cando irado e tronante esixe que cada usuario pague repetidamente por un mesmo produto, non só mediante os seus impostos, senón de todas as outras formas imaxinables. Se cadra oculta por descoñecemento ou despiste que leva acumulados bastantes centos de miles de euros de subvencións públicas da Xunta de Galicia e da TVG para realizar un mangado de películas. Ou sexa, diñeiro público cun único destino: o lucro privado. O sistema de negocio audiovisual que defende Herrero non só asenta os seus pés de lama nun alicerce inxusto e inxustificable, senón que desde unha posición ultracapitalista despreza o valor cultural, de uso, dos produtos audiovisuais, de todos, ao tempo que se fundamenta nunha práctica indigna: o diñeiro público como xerador non de riqueza social e cultural, senón de lucro privado. O espolio reiterado como norma.

5) Interesante a noticia de Xornal en que nos indican que o presidente da Xunta estivo fóra de Galiza máis da metade de xaneiro. Salientan as súas vacacións de dez días no Brasil, nas cales, irresponsabelmente, non delegou en ninguén as funcións presidenciais. A súa desaparición pública fixo que, por exemplo, durante 48 horas cruciais para o futuro dos aforros galegos non houbese nin unha declaración súa -o mínimo que se pode pedir- sobre o que vai acontecer coa caixa galega.

6) Recomendo vivamente este artigo de Iria Taibo, que demostra co seu exemplo que sen reivindicacións non hai conquistas.

7) A Concellaría de Turismo e Deportes de Lugo négase a usar o galego nas informacións que divulga a través do seu facebook e mesmo borra as mensaxes de quen llo solicita, como se non existisen. As noticias sobre como os pais poden conseguir praza nas escolas municipais, a programación cultural do Concello, os cursos de natación... Todo se publicita exclusivamente en castelán.

Na única resposta que conseguín que me desen, antes de me borraren as dúas mensaxes que escribín, é que o fan porque así os entende máis xente. É lamentábel tal resposta por parte dunha Administración, que ten a obriga de usar e promover o noso idioma. Máis lamentábel é -mesmo roza a má educación- que se desatendan e eliminen as mensaxes que lle desagradan, a pesar de seren educadas, correctas e defenderen algo xusto e legal. Anímovos a que transmitades as vosas queixas a través do seu taboleiro no facebook ou no correo-e deportes@concellodelugo.org

Forza!

Para lermos e ouvirmos

Deixo aquí algunhas ligazóns que me parecen de interese, sobre diferentes temas:

1) Un artigo de Xosé Ramón Freixeiro Mato sobre a vixencia do pensamento lingüístico de Ricardo Carvalho Calero. O subtítulo por si só xa chama á reflexión: "Aínda non houbo un oco para lle dedicar o Día das Letras Galegas a quen as simbolizou durante case medio século".

2) A última entrada no blog da investigadora Rosa Sala Rose aborda a coñecida cita "Cando escoito a palabra cultura, desenfundo a pistola", atribuída a varios fascistas. A súa conclusión, que traduzo, é tamén para pensarmos detidamente:

Por incómodo que nos resultar, os nazis non rexeitaban a cultura. Ao contrario, críanse os seus lexítimos representantes, os seus salvadores, os seus depuradores. Sen dúbida, equivocáronse por completo, mais o caso é que lían, algúns posibelmente moito máis ca nós. E amaban a arte. E escoitaban música. E a pesar de todo foron uns bárbaros. Este é o grande enigma.

Así que máis vale que os "lidos" non nos descoidemos e esteamos sempre alerta. O nazismo non foi obra de monstros, senón de seres humanos coma nós, e iso é precisamente o que o volve tan temíbel.

3) É extraordinaria a última entrada de Fran P. Lorenzo no seu blog. O título é engrazado, "Anxo Lorenzo e a Lei do pinganillo: 'mientras pueda chupo y pillo'" e o contido resulta moi esclarecedor.

4) Recomendo tamén que se bote unha ollada á análise da repercusión mediática da folga xeral da semana pasada. Lémbrese que a afluencia ás manifestacións foi na Coruña probabelmente a maior da historia do nacionalismo e en Vigo moi superior á xente congregada na anterior folga xeral, convocada tamén por CCOO e UXT.

A entrevista realizada ao secretario xeral da CIG na mesma xornada da folga tamén é de interese: