«As maiores manifestacións do mundo en defensa dunha lingua nos últimos anos foron en Galiza»

Reproduzo aquí, por se vos for de interese, a entrevista que me fixo hai uns días Nel Vidal para a páxina web da CTNL:

«As maiores manifestacións do mundo en defensa dunha lingua nos últimos anos foron en Galiza» Entrevista a Carlos Callón

ENTREVISTA: por Nel Vidal 

Carlos Callón preside a Mesa desde hai 10 anos e di estar con enerxía e novas ideas para continuar á fronte da asociación en defensa da lingua, que desenvolverá asemblea xeral o vindeiro 28 de abril en Ourense. Desta etapa como presidente da entidade destaca o aumento da afiliación, a mellor estrutura organizativa e a maior capacidade mobilizadora. Conversamos con el sobre a Mesa, o discurso e as mensaxes a prol da normalización lingüística, a colaboración entre o social e o institucional, etc.

Carlos, vai agora para dez anos que fuches elixido presidente da Mesa, naquela disputada asemblea con dúas candidaturas en xuño de 2002. Que valoración xeral fas desta etapa?
Participei nas directivas dos dous anteriores presidentes da Mesa e por iso sei de primeira man que os adiantos para a asociación son acumulativos.
Se teño que avaliar esta última etapa salientaría como moi negativo que non damos tido a suficiente forza para mudar as políticas lingüísticas oficiais e poría no lado positivo o aumento da afiliación, a mellor estrutura organizativa e a maior capacidade mobilizadora. Mais isto non é resultado do traballo dunha persoa: é un labor de equipo.

De que accións desenvolvidas pola Mesa nestes 10 anos contigo como presidente te sentes máis satisfeito?
Talvez noutro momento dixese ou diga outra cousa, mais agora véñenme á cabeza a campaña de galeguización dos bancos e caixas de aforros, os paros estudantís, o proxecto Abertos ao Galego e todo o esforzo de resposta aos ataques contra a lingua que desembocou na constitución de Queremos Galego.

E de cales menos orgulloso?, ou, que cousas cres que se poderían facer mellor ou que aínda están por facer?
Por facer hai demasiado, porque só hai que ver como está o galego nos diferentes sectores...
Estou menos orgulloso de cando non temos suficiente capacidade de resposta a algunha agresión e síntome moi insatisfeito naquelas campañas que se planifican durante meses e que despois non se poden levar a cabo ou hai que aplicar as tesoiras económicas até que fican con moita menos forza que a que se pretendía. As nosas carencias económicas impídennos que moitas campañas que quereriamos facer se poidan levar a cabo e iso obríganos a deixalas na gabeta e agudizar o enxeño para tentar chegar aos mesmos obxectivos.
De calquera xeito, entre a acción e a inacción, escollo a primeira. Aínda que sexa imperfecta.
É sabido que a carón do ideal todos saímos perdendo, mais fai falta actuar.

O vindeiro 28 de abril está convocada asemblea xeral da Mesa, que terá lugar en Ourense. Haberá cambios na xunta directiva?
A Mesa realiza todos os anos unha asemblea xeral para se avaliar no curto prazo e, cada tres, para escoller nova Permanente e debater máis en profundidade. A do 28 de abril no Auditorio Municipal de Ourense será destas últimas.

Encabezarás unha candidatura?
Estiven moitos meses pensando se candidatarme para continuar na presidencia ou colaborar coa Mesa desde outras funcións, xa que traballo para facer hai abondo e desde moitos lugares. Non é unha decisión doada, sobre todo na situación actual para a lingua e para A Mesa. Falei con moita xente e só encontrei ánimos para continuar, así que todo apunta a que encabezarei unha candidatura.
A pesar de que o traballo nunha asociación como A Mesa resulta moi absorbente, estou con enerxía e novas ideas para levar a cabo. Falaremos de todo iso na Asemblea Xeral do 28!

Será o teu cuarto mandato. Hai limitacións no número de eleccións?
Tecnicamente sería o meu quinto mandato. O primeiro é de 2002 a 2003, o resto xa de tres en tres anos. Non hai esa restrición, aínda que non sei se propola, a verdade!

Nos últimos anos a Mesa centrou a súa actividade, principalmente, na denuncia dos ataques contra o galego e da conculcación dos dereitos lingüísticos. Cres que é mellor que a Mesa manteña unha liña máis defensiva ou reactiva ca unha liña máis proactiva na procura da normalización lingüística?
A Mesa sempre presentou propostas de actuación e procurou crear debates novos ("proactivos"). Outra cousa é que por razóns políticas non fosen suficientemente tidas en conta (pénsese no contexto mediático galego...) ou non se aplicasen (pénsese na correlación de forzas partidarias en Galiza e o que defenden...).
Ora ben, os ataques e as agresións precisan respostas, aínda que estas deban modularse segundo a situación. Mais que ninguén esqueza tampouco que con estas respostas se crean "marcos" novos.
Por outra banda, a min persoalmente toda esta terminoloxía de Lakoff paréceme moi feble. Penso que teñen unha aplicación difícil, bastante distorsionada, unhas ideas nadas para os debates electorais dos multimillonarios partidos estadounidenses a realidades como a galega.

E cres que o discurso a prol da normalización lingüística está sendo o suficientemente eficaz? Estamos convencendo socialmente?
O discurso haino que ir puíndo sempre, sen dúbidas, mais penso que o problema central non está aí. O reto é como facelo chegar máis e mellor e, sobre todo, como conseguir que se aplique máis e mellor, sen máis políticas de homenaxe (que ás veces se converten en debates sen fin sobre o discurso).
Non é un problema de discurso que se eliminen servizos municipais de normalización, que a nosa mensaxe non poida acceder aos medios de comunicación de acordo coa nosa representatividade social, que a maioría das institucións non cumpran cos mínimos da legalidade lingüística, etc. Iso non muda se á rosa a chamamos caravel.
Penso que todas as emendas que vaiamos decidindo facer teñen que ir tamén coa consciencia do que xa conseguimos. Por exemplo, as maiores manifestacións en Europa (e, até onde eu sei, no mundo) en defensa dunha lingua nestes tres últimos anos foron en Galiza.
En fin, coido que está moi de actualidade e é moi necesario revisitarmos ese gran pensador que é Daniel Castelao a respecto dese debate sobre os discursos: "hai que loitar e crear, e non imos perder a vida metidos nas tripas dos problemas".

Entón, que mensaxe ou mensaxes principais cres que deben ser as que a cidadanía debe percibir desde o movemento en defensa da lingua para que se sume ao uso e defensa do galego, para que cada vez haxa máis xente que defenda a normalización lingüística?
Esta resposta tería que ser amplísima, porque o corpo doutrinal tamén o é. Pódeselle dar prioridade a unhas ou outras ideas segundo a situación (falo un pouco diso no libro Como defenderes os teus dereitos lingüísticos, p. ex.)
Mais xa que me pides escoller unhas poucas, alá van:
- O galego é a lingua propia de Galiza e non é porque o inventase ninguén. É a única lingua que naceu aquí e a que nos identifica.
- O galego únenos a todas as galegas e todos os galegos, mesmo a aqueles que non o falan ou aínda non o falan.
- As políticas de normalización son políticas democratizadoras: evitan discriminacións, que aínda persisten; crean igualdade de oportunidades, que aínda non hai.
- As políticas normalizadoras son políticas de cohesión social, necesaria para avanzarmos en novos retos sociais e económicos.
- Unha sociedade que non acredita nas súas propias capacidades mal pode avanzar con forza.
- Os mellores exemplos de que as políticas de normalización lingüística van acompañadas do desenvolvemento económico témolas ao carón: Cataluña e Euskadi.
- Se pensas que é posíbel vivir en galego sen problemas e que non fan falta políticas normalizadoras, tenta facelo, procura vivir en galego de forma plena as próximas 24 horas.
- Nestes momentos unha persoa que queira vivir en galego en Galiza non ten garantido ese dereito. Son necesarias as medidas para o garantir.
- As linguas suman. O galego, tamén. Aprendéndoo e usándoo serache máis doado aprender e usar tamén outros idiomas (por fonética, léxico, etc.).
- Todas as nenas e todos os nenos deberían saír da escola con competencias lingüísticas boas, como mínimo, en galego e español. Iso, agora mesmo, non acontece co galego, polo cal son necesarias medidas.
- Nun mundo cada vez máis intercomunicado, non aproveitarmos as oportunidades que nos brinda o galego a través do portugués é como dilapidar o patrimonio. Grazas ao galego, todo o alumnado de Galiza podería saír do instituto cun certificado oficial de coñecemento de portugués, en moi poucas horas.
- Non hai maior defensa dunha lingua que o seu uso. Usa galego, escolle galego, solicita galego, organízate polo galego!
- Etc.

Cres que se debe coordinar ou manter unha maior colaboración entre o traballo social a prol da lingua e o traballo institucional? Como? De que maneira?
É desexábel esa colaboración entre o movemento social e as institucións, sen dúbida, tanto no ámbito na defensa da lingua como noutros. O que resulta paradoxal, por non dicir nada democrático, é que entidades sociais representativas non teñan posibilidade de colaboración con algunhas institucións por motivos de sectarismo político. É presentábel que a maior asociación cultural de Galiza non recibise nin un só céntimo de axuda do Goberno galego para ningún dos seus proxectos en todo o que levamos de lexislatura?
En ocasións ténsenos insinuado que se queremos recibir ese apoio económico temos que deixar de ser combativos contra o Goberno. Haberá quen estea disposto a dicir que o rei vai nu para levar as prebendas, e mostras hai algunha nos xornais estes días, mais ese nin foi nin será o xeito de proceder da asociación.
Tamén me parece que non ten moito xeito que entidades como A Mesa ou a Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega estean excluídas do Consello da Cultura Galega. No caso concreto da Mesa non é só que non poida ter voz no plenario (como si pertencen entidades sen case actividade coñecida ou mesmo sen vinculación coa vida cultural galega) senón que a representación da entidade está vetada na Sección de Lingua e no Centro de Documentación Sociolingüística do Consello. É iso presentábel?
A Mesa pode colaborar coas institucións coa súa experiencia, a súa información e as súas moitas e fundamentadas propostas de actuación, como o ten demostrado durante os seus 26 anos de existencia.

Hai quen acusa A Mesa de estar politizada... Que lles dirías?
Calquera que faga un traballo en defensa da lingua recibe esa acusación, porque a defensa do galego entra en contradición cos principios ideolóxicos que defenden algúns dunha España monolítica. Vexamos se non os ataques que reciben os equipos de normalización lingüística dos centros de ensino polo seu traballo, 100% formativo e non só legal, senón emanado dun mandato legal. Porén, mesmo se chegou a dicir deles que son niños de formación de terroristas... Así está o nivel!
No caso concreto da Mesa temos que destacar que está conformada por socias e socios que pertencen a todas as formacións partidarias presentes no Parlamento galego e tamén a varias que non están representadas no Hórreo. Estou seguro de que a maioría, que non a totalidade, da afiliación é nacionalista, porque é un movemento que ten a defensa da lingua na súa razón de ser; tan na súa razón de ser que ten como obxectivo que o galego sexa defendido por todas as formacións, alén do nacionalismo.
Sen dúbida que A Mesa fai política: política lingüística. Non política partidaria: non nos presentamos ás eleccións, claro, e só en casos moi puntuais entramos en cuestións que non sexan lingüísticas. (Teñen que ser de emerxencia nacional e que aprobarse por unanimidade na dirección. Que eu recorde, nos últimos dez anos só se fixo co caso do Prestige.) O que xa me parece que é unha estupidez que insulta a intelixencia é dicir que politizas a lingua por usala ou defendela. Que eu use un idioma impídelle ao do lado usalo tamén? Entón debería deixar de usalo e defendelo? Se se pensa un pouco na cuestión, percíbese axiña a trampa.
O que non imos facer é deixar nin de realizar propostas nin de expresar as críticas que consideremos polo feito de que nos vaian acusar disto ou do outro.

Retirada de colaboración e difamación sobre o Correlingua, recortes brutais nos orzamentos para o fomento do galego, retirada dun libro de texto por dicir que o galego é a lingua propia... O 19 de abril folga no ensino e o 17 de maio manifestación en defensa do galego. Parece que sobran os motivos...
Movámonos, pois!


PERFIL

Carlos Manuel Callón Torres (Castiñeiras, Ribeira, 1978)
Preside a Mesa pola Normalización Lingüística desde o 15 de xuño de 2002. Tamén é voceiro da plataforma Queremos Galego.
É profesor de lingua e literatura galegas desde 2004, e exerceu no IES Castroalobre de Vilagarcía e no IES de Bertamiráns. Ten o seu destino definitivo no CPI Afonso VII de Caldas de Reis.
Ademais de varios estudos literarios, no ámbito da lingua publicou En castellano no hay problema (2010) e Como defenderes os teus dereitos lingüísticos (2011), ambos en Xerais.

Nas redes sociais
-Facebook: www.facebook.com/carloscallon
-Twitter: @carloscallon
-Blog: www.carloscallon.com