Recuperemos as formas tradicionais dos días da semana

Recomendo ver este pequeno vídeo elaborado pola Gentalha do Pichel. É moi ilustrativo da existencia, até hai nada maioritaria, das formas tradicionais para denominar os días da semana, que se foron mudando polas castelás.

Esta perda, abofé, é máis recente do que podemos pensar, sobre todo nalgúns casos. Por exemplo, o mércores que agora nos pode parecer “galego de sempre” só estaba rexistrado en 3 puntos dos mapas dialectais, mentres cuarta / corta (feira) figuraba nun total de 57, nas catro provincias galegas. A diferenza é notábel, verdade?

Por fortuna, aínda que menos utilizadas pola súa forte diferenza co español, segunda feira, terza feira, cuarta feira, quinta feira e sexta feira tamén están recollidas como plenamente oficiais nas normas do galego, xunto ás recreadas luns, martes, mércores, xoves e venres. Por tanto, non dubidemos da plena corrección do seu uso e animémonos a ilas revitalizando.

É bo lembrarmos tamén que a aparición popular destas denominacións (fronte ás pagás cos nomes dos deuses-astros) se debe ao líder relixioso Martiño de Dumio, do reino Suevo de Galiza do século VI. Ademais de que nolo amosen os testemuños deste vídeo procedentes de diferentes puntos da nación, tamén en termos históricos estamos a falar de formas galegas desde o inicio.

Nas nosas gramáticas decimonónicas ou na poesía máis popularizante de Rosalía de Castro tamén se recollen as feiras. Véxanse, se non, por exemplo estes versos dos Cantares gallegos:

Dime si gárda-lo pano

que che din por San Benito

qu’ ó merquei na quinta feira

por doce cartos e pico.

É recomendábel, pois, recuperarmos as formas xenuínas e históricas de denominarmos os días da semana en galego, que hoxe se manteñen de xeito residual na fala popular de Galiza e que viven con forza no ámbito luso-brasileiro.