A obra poética e o programa cultural de Valentín Paz-Andrade

Pouco antes de que comezase a voráxine da campaña electoral chegou ás librarías que distribúen novidades no noso idioma o título Cicatrices de ferro nas palabras, un ensaio que escribín a catro mans con Paulo Filgueiras Fachal. Xa nos comezos de 2016 faremos algúns actos públicos de presentación.

Hai un punto no cal a peripecia vital e política de Paz-Andrade dá para pensar sobre o presente electoral. El sempre estivo a dubidar entre acreditar ou non na autoorganización política e, de feito, a única vez que desempeñou un cargo institucional foi en 1977, cando foi senador por unha "confluencia" da época, a chamada Candidatura Democrática Galega, promovida por un PSOE visto socialmente como rupturista. Iso si, non se adscribiu no grupo do PSOE e mantivo posturas singulares nalgúns debates sobre o país, como o relacionado coa pesca, polo que xa non o tiveron en conta nas seguintes eleccións, as de 1979. Tentou daquela recuperar o PG, mais o piñeirismo impediuno activamente. Como é sabido, a aposta de Ramón Piñeiro foi a de "galeguizar" os partidos estatais, unha estratexia que hoxe ten un novo revival.

Xa antes da guerra, Paz-Andrade ziguezaguea entre o apoio ao nacionalismo organizado (o Partido Galeguista, cuxo nome parece que foi proposta del) e a inclusión nas listas electorais no partido centrista estatal de Portela Valladares, que xustificou dicindo que así sería posíbel que houbese outro nacionalista máis no Congreso.

Moitas cousas que nos poden parecer recentes talvez non o sexan tanto. Sexa dunha perspectiva de Marx, Nietzsche ou Lacan, o certo é que na historia hai moito de repetición e, a pesar da calor dos momentos, hai que saber ter a frialdade para ollar un pouco desde arriba. Eu, que queredes, penso que o que ten máis razón dos diferentes paz-andrades é o último, o que, despois de tantas experiencias históricas e tantos desencantos, sabe que a autoorganización é o camiño.