Ligazóns ao desvío para un vinte e cinco de decembro

• "O convidado de inverno", Esteban Yáñez.
• Tradución ao inglés das Cantigas de Amigo. Obra de Rip Cohen.
• Presentación do Protocolo para a Garantía dos Dereitos Lingüísticos.
  
  

Escribídelle ao Apalpador!

E eu súmome aos seus desexos! :)

Ligazóns ao desvío para un dezaoito de decembro

• Asina en change.org "Por unha A9 galega e sen peaxes".
• "Pardo de Cela, un rebelde galego do século XV", Cilia Torna.
• Matricúlate no curso en liña "Doce episodios da represión do galego".
• "Silvio tiene 70", programa de RNE3 sobre o trobador cubano.
• O crítico Andrés Castro comenta o que foi para el o mellor e o peor do cinema neste ano que está a finalizar. Non as vin todas, mais coincido nas que si vin.
  
  

Curso en liña: Doce episodios da represión do galego

 

Está aberto xa o prazo de matrícula no curso en liña "Doce episodios da represión do galego", que coordino para a CIG-Ensino e a AS-PG. Desenvolverase do 9 ao 30 de xaneiro.

Os criterios de admisión son: primeiro, as persoas afiliadas a algunha das entidades organizadoras; despois, por orde de inscrición.

Ademais de desenvolver algún episodio coñecido, centrarémonos en aspectos menos divulgados sobre como se laminou a presenza pública do noso idioma. Algún deles será con información inédita.

Se vos interesar, tedes que procurar o nome do curso e solicitar praza nesta ligazón.

Música para a cuarta feira: Dúas cancións recentes a Fidel Castro

Porque hai máis que as do grande Carlos Puebla :)

 

Ligazóns ao desvío para un once de decembro

• "As cidades que têm direito a escritores", João Céu e Silva. Leamos e comparemos co que temos ao noso redor.
• Estréase Ñoqanchik, o primeiro informativo en quechua na televisión do Perú.
• "EBA-RAG", Luís González Tosar.
• "Portugal é dos países onde mais alunos pobres conseguem bons resultados", Clara Viana e Samuel Silva.

Música para a cuarta feira: Vianney, "Je te déteste"

Non vai con indirectas!!!

Ligazóns ao desvío para un catro de decembro

• "Fidel", Eduardo Galeano.
• "O 'cóctel' LOMCE máis 'decretazo' marxina o galego a menos do 15% de presenza na ESO", denuncian A Mesa e a CIG-Ensino. Anuncian concentración para o sábado 14. 
• "A Galiza do Mestre Mateo", Manuel López Foxo.
• "Soy matemático, y esta es la razón por la que no juego a la lotería", Florin Diacu.

Música para a cuarta feira: Aline Frazão

Este incêndio que arde dentro,
come o corpo todo
e a gente finge que não vê.

Ligazóns ao desvío para un vinte e sete de novembro

• Faleceu Dorotea Bárcena, un dos nomes indispensábeis no teatro galego. Unha moi triste perda :(
• "Gloria eterna a Fidel", última entrada no blogue de Silvio Rodríguez.
• "The case for legalizing sex work", Peter Singer. Non concordo con algunhas cousas que di, mais si coa importancia de formular ese debate con serenidade e datos.
• A China... Garante do capitalismo? Que reviravoltas se len!
• "Fran (Narf): 'Oín dicir que non ías andar máis por aquí'", Xoán Carlos Garrido Couceiro. Un texto de enorme beleza.
• "25 años sin Freddie Mercury. El impactante relato de sus últimos momentos".
• "Arrival", Cousas de Imeneo.

Música para a cuarta feira: Son Lux

Coñecina polo primeiro capítulo da terceira temporada de How to Get Away with Murder. Non digades que non soa fabulosamente:

Ligazóns ao desvío para un vinte de novembro

•  "A dignidade xeral", Xurxo Borrazás.
• "Dogma y duelo", Manuel Fernández Blanco.
• "Perdidos e achados". A reportaxe da televisión portuguesa SIC sobre o Prestige emitida no 12 de novembro en horario de prime time.
• "Casa dos Estudantes do Império", Xoán Costa. 
• Recompilación multimedia sobre literatura medieval moi útil para as aulas. O autor é Xano Cebreiro.

Os aliens e o reino de Galiza

Música para a cuarta feira: Narf

Fóisenos, tan sen esperar, un dos nosos grandes músicos. :(

Like a drunk in a midnight choir

Teño dous recordos de escoitar por vez primeira Leonard Cohen. A primeira de verdade non gardei o seu nome, mais si o impacto. Foi un sábado de mañá nalgún momento bretemoso da infancia. Diría que tiña dez anos, mais podería ter algún máis ou algún menos:



Mais na verdade cando caín apaixonado por Cohen foi nunha segunda coincidencia. Unha noite de sábado (non sei por que sempre o sábado), no segundo ano da carreira, botaran na 2 de TVE o filme Exotica, de Atom Egoyan. Unha das escenas irrompía con estes hipnóticos compases:



Daquela, internet existía, mais non existía para nada coma hoxe. Encontrar o autor dunha música de que gustabas e que só escoitaras puntualmente resultaba difícil. Mais lémbrome perfectamente de comentar cos amigos o día despois canto eu gustara desa canción. Todos os que o víramos ficamos chocados nese mesmo momento. Por fortuna, aí estaba o enciclopédico Roi, que nos deu o nome de Leonard Cohen e tamén nos contou anécdotas da súa vida.

Nos seguintes meses, nunha desas pequenas obsesións da xuventude, dei conseguido emprestados discos del e, mentres os gravaba en casetes, lía libros coas súas letras, como non hai tanto tamén se lían os libros coas letras de Bob Dylan. Cando logrei o meu primeiro salario fixo, ademais de comprar canto CD había no mercado de Silvio Rodríguez, varios de Cohen entraron na bolsa.

Todas estas cousas me veñen agora á cabeza, igual que me lembro de que nunca, por unhas razóns ou por outras, dei ido a ningún dos seus concertos. Xa non poderá ser.

Como se fai unha tese de doutoramento

Emularemos o coñecido libro do Umberto Eco. Tamén eu, que aínda non lle puxen o punto final á tese, así que falarei do camiño andado :)

Música para a cuarta feira: Raquel Tavares, "Meu amor de longe"

Para ir matando saudades:

Música para a cuarta feira: Rocío Dúrcal e Juan Gabriel

Non é das cancións que de pequeno escoitaba de Rocío Dúrcal cantando a ou con Juan Gabriel, mais esta faime moita graza:

Ligazóns ao desvío para un 30 de outubro

• "Arte de titular", Armando Requeixo.
• Magnífica entrevista a Manuel Fernández Blanco sobre o novo modo das pelexas xuvenís. 
• Indemnizacións aos homosexuais perseguidos na Alemaña.

Música para a cuarta feira: Dakidarría, "Terra"

É unha canción con que traballo todos os cursos na materia de Lingua Galega e Literatura e que sempre ten un grande éxito entre a rapazada, con razón:

Ligazóns ao desvío para un vinte e tres de outubro

• "O cancro rosa", Iria Taibo.
• "De aldea, a moita honra", Marica Campo.
• "Na defensa de Aristóteles (II): A ética da liberación", Xoán Carlos Garrido Couceiro. 
• Compostela entra na Unión das Cidades Capitais da Lingua Portuguesa.
• Europa vol negociar el Brèxit en francès.

Versos para a sexta feira: Joán Airas de Santiago

Era unha cantiga con máis estrofas ou era só esta que chegou até nós? O caso é que ten unha forza enorme:

Amei-vos sempre, amigo, e fiz-vos lealdade.

Se preguntar quiserdes en vosa puridade,

saberedes, amigo, que vos digo verdade;

ou, se falar houverdes con algún maldizente

e vos quiser, amigo, fazer de al entendente,

dizede-lhe que mente,

dizede-lhe que mente.

[A imaxe é un fotograma da versión de Ben Hur de 1925.]

Música para a cuarta feira: Morat

Como me encantan, a pesar dalgunhas cousas estrañas que din nalgunhas das súas letras :) E que mágoa que os descubrise un par de días despois de estaren por Galiza neste verán!

O primeiro dos temas debín de escoitalo algo así como mil veces e o segundo vai no camiño:

Ligazóns ao desvío para un dezaseis de outubro

• "As cousas mudam, as palavras ficam", artigo de Xoán Costa sobre Ricardo Carvalho Calero publicado no Sermos Galiza a 22 de marzo de 2015.
• "Julian Brock, un alemán desmontando prexuízos", Cibrán Arxibai.
• "O inglés imponse con normalidade, mentres o problema é o galego", Cousas de Imeneo.
• "Conflito lingüístico e ideoloxía na Galiza", Xoán Carlos Domínguez Alberte.
• "O Protocolo de Donostia busca comprometer a acción dos gobernos en defensa da lingua", entrevista a Pilar García Negro.

Versos para a sexta feira: Nuno Fernández Torneol

Moito se ten falado deste poema, sobre se era ou non era un exemplo de alba no trobadorismo galego, mais moito menos se debruzaron as e os críticos sobre as diferentes interpretacións do refrán, que nunha lectura previsíbel é "leda me ando eu", mais noutro senso tamén sería "leda mando eu". En calquera caso, é unha voz feminina que decide, que procura, que non se detén, que está advertida:

Levade, amigo, que dormides as manhanas frias.
Tódalas aves do mundo de amor diziam:
"Leda m'and'eu".

Levade, amigo, que dormíde-las frias manhanas.
Tódalas aves do mundo de amor cantavam:
"Leda m'and'eu".

Tódalas aves do mundo de amor cantavam,
do meu amor e do vosso i enmentavam:
"Leda m'and'eu".

Do meu amor e do vosso em mente haviam.
Vós lhe tolhestes os ramos em que siíam.:
"Leda m'and'eu".

Do meu amor e do vosso i enmentavam.
Vós lhi tolhestes os ramos em que pousavam.
"Leda m'and'eu".

Vós lhi tolhestes os ramos em que siíam
e lhi secastes as fontes em que bebiam.
"Leda m'and'eu".

Vós lhi tolhestes os ramos em que pousavam
e lhi secastes as fontes u se banhavam.
"Leda m'and'eu".

Música para a cuarta feira: Brassens

E iso que, cando menos, o 14 de xullo ten unha orixe linda que non ten ten o 12 de outubro:

Galegocalantes e galegofalantes: reflexións e argumentos para a lingua

Estou no proceso de corrección de probas do libro Galegocalantes e galegofalantes, que sairá nun par de meses desde Xerais. O volume componse por un feixe de reflexións sobre a situación do noso idioma.

Igual que os meus outros títulos de tema sociolingüístico (En castellano no hay problema, Como falar e escribir en galego con corrección e fluidez, Como defenderes os teus dereitos lingüísticos) é unha obra de combate. De reflexión, con certeza. De argumentos, tamén. Mais, sobre todo, de activismo.

As fotos que aquí pendurei, de Xan G. Muras, corresponden á presentación en Santiago dunha das obras citadas: o manual práctico Como defenderes os teus dereitos lingüísticos. Foi no 24 de xullo de 2011. Aí estamos, de esquerda a dereita da primeira imaxe: Manuel Bragado, Carlos Outeiro, Dalila Dopazo, servidor e Anxo Louzao.

Fagamos valer os nosos dereitos! Galegofalantes, activémonos! Galegocalantes, unídevos!

Ligazóns ao desvío para un nove de outubro

• "Cortegoso, unha voz que reparte tesouros", exacto e doloroso texto de Antón Lopo. Recordo o día en que se coñeceron o Fran e o Antón en Santiago, algo que na verdade foi hai moi poucos anos, mais que coas voltas da vida parece que pasou hai xa unha eternidade. Até sempre, meu caro Fran! :(
• "Todesfuge", unha lembranza de 2008.
• "O importante non é ser escravo dunha norma senón amar a lingua". Isaac Alonso Estraviz na edición de Ourense de La Voz de Galicia. É un dos nosos grandes intelectuais, a pesar da inxustísima marxinación que padece por ser reintegracionista.
• A serie Serramoura, distribuída na Rusia. 
• Moi interesante entrevista a Andrés Torres Queiruga no La Voz de Galicia con motivo da homenaxe que se lle tributa en Aguiño. Oxalá as súas propostas se atendan.

Versos para a sexta feira: Fran Cortegoso traduce a Jean Genet

No seu corpo exhibe pesadas as cadeas do silencio.

Este desatado negro mariño do sal do teu mar.

A bailarina de xeo é o seu heroe do ar.

Falo, entre os dentes o ferro dourado das lanzas.

Música para a cuarta feira: Sia canta ás vítimas de Orlando

Que beleza!

Ligazóns ao desvío para un dous de outubro

• "Arredor dunha viñeta de Luís Davila", Cibrán Arxibai.
• O alumnado dedica máis tempo e esforzo ao inglés, o cal pode afectar a outras materias. Esta é unha conclusión en Madrid. Xa había estudos que desembocaban nas mesmas ideas. E aquí? Que acontece aquí?
• "Os galeguistas represaliados en Compostela, un a un", segundo a pesquisa realizada por Xosé Ramón Ermida Meilán.
• A forza do odio no exemplo de Alabama, onde boa parte do funcionariado público se nega a cumprir co dereito de que poidan casar dúas mulleres ou dous homes.
• A CIG-Ensino denuncia a diminución do horario de impartición en lingua galega provocado pola LOMCE.

E se tratamos as eleccións ao Parlamento de Galiza como eleccións ao Parlamento de Galiza?

Velaquí o artigo que publiquei no Sermos Galiza na pasada segunda feira, horas antes do debate na TVG:

Galeguizar a política galega

Un xornal publicou na pasada fin de semana que a campaña das eleccións galegas estaba a ter "un marcado carácter nacional". A miña alegría durou un segundo. A nación de que falaban non era a mesma que cantamos no noso himno.

Ademais, como se nos desen o parte do tempo, os medios de comunicación anuncian unha chuva constante, mesmo torrencial, de paracaidistas. Sánchez e Rajoy. Colau e Iglesias. Cantó e Rivera. Cada un destes nomes, e moitos máis, cos seus séquitos. Aterran, dinnos o que temos de facer e collen rumbo.

Non se trata só de falar das nosas cousas, mais non estaría mal darlles prioridade cando menos desta vez, que diso vai esta campaña. E se vemos o mundo con óptica galega? E se tratamos as eleccións ao Parlamento de Galiza como eleccións ao Parlamento de Galiza?

Oxalá o debate desta noite axude un pouquiño a galeguizar a política galega.

Ligazóns ao desvío para un once de setembro

• O xulgado vigués de violencia de xénero rexistra unha media dun asunto cada oito horas. (Titular no Faro de Vigo, 1 de novembro de 2015.)
• As doce mulleres que fixeron posíbel o milagre de internet. 
• "A teima de matar o BNG", Afonso Eiré no El Correo Gallego. 
• "As obras perdidas do mestre Mateo", Xurxo Salgado en Historia de Galicia.

Cinema: Now you see me 2

Entretivérame coa primeira parte deste filme. Sabía que había que deixarse enganar e deixarse levar. Estaba disposto. Sen problema por iso. Que queren facerme crer que todos eses trucos de ilusionismo son posíbeis porque me explican antes outros que de verdade si que o son? Ok, entro no xogo. Mais polo menos divírtanme.

Porén, esta segunda parte resultoume frustrante. Aborrecida, excesivamente inverosímil no argumento e moitísimo máis previsíbel do que debería. A historia está sempre ao servizo dos efectos especiais e non os efectos especiais ao servizo da historia.

Nas actuacións, Morgan Freeman enche a pantalla, mais Daniel Radcliffe non me resulta convincente.

Como curiosidade lusófila, boa parte da metraxe rodouse en Macau.

A música que ouvín en Cuba neste verán

A primeira que poño escoiteina no Carnaval da Habana. A xente en xeral non bailaba moito mentres pasaba o desfile, mais cando tocou a vez desta canción... Ai, cando pasou esta canción, a festa disparouse!

Reparade no final, pois o de "China te la pongo en La Habana, La Habana te la pongo en China" tamén ten o seu interese histórico, pois ese país asiático é o principal fornecedor de Cuba nestes momentos para algúns sectores estratéxicos:


Case todo era música en castelán, mais na discoteca coñecida como "La Cueva", en Trinidad, tamén bailamos, con moitos yumas, esta marabilla de Sia:



Porén, a canción que máis se escoitaba en toda a parte, desde a xente nova que levaba altofalantes pola rúa até os taxis, pasando polos meniños que canturrean os temas de moda, era esta:



Outras que tamén se sentían de cando en cando:









Aínda non saíra este vídeo de Gente de Zona, cantando a Macarena con Los del Río, mais póñoo para que reparedes en que a partir do minuto 2, segundo 45, o lindo palacio que se ve detrás deles é o histórico Centro Galego. O clip é de hai dous días, mais a versión da canción si que soaba moitísimo.




Por último, dúas cancións que escoitamos nun espectáculo de drags. Ademais de La Lupe e Celia Cruz, outra diva en castelán pola que se ve que teñen especial querenza é Rocío Dúrcal.







Por último, puidemos asistir ao concerto que deu Haydée Milanés na Fábrica del Arte Cubano. Unha experiencia moi especial, aínda que, pola grande fileira de xente, non puidésemos velo completo:

Ligazóns ao desvío para un trinta e un de xullo

• "A sinatura", Francisco Antonio Vidal Blanco.
• Plan de choque do BNG para recuperar Galiza.
• Un país de Pininis e Pilochas.

Ligazóns sobre a tarifa eléctrica galega

• "¿De qué nos vale ser productores de energía?", Andrés Precedo Ledo no La Voz de Galicia.
• "Da soberanía e as cousas de comer", Adrián Dios Vicente, Ideas.gal. 

Lista de reprodución das xornadas do BNG "O sistema eléctrico. Alternativas desde Galiza":



Vídeo da ILP da CIG:

Pausa videoblogueira

Comecei cunha paréntese na miña videocolumna semanal que previsibelmente se prolongará até comezos de setembro. Aproveitarei este tempo para facer moitas cousas, entre elas tamén tentar algunhas melloras técnicas no propio videoblogue.

Velaquí as que foron as primeiras dezaoitos colaboracións:



Se tes algunha suxestión temática para o que será o regreso, podes deixala nos comentarios.

E ti, de quen vés sendo?

Co sabio consello da profesora Patricia Arias Chachero, este ano no meu centro desenvolvemos unha interesante actividade de pesquisa sobre os alcumes do concello de Caldas de Reis e a súa contorna.

Foron centos e centos as fichas recollidas polo alumnado deste CPI. Todas elas darán pé a unha publicación específica para o ano próximo sobre os alcumes nesta localidade.

Unha forma divertida e diferente de nos achegarmos á realidade lingüística, cultural e tamén territorial do noso país.

Entrevistas e debates nesta campaña

Deixo a ligazón ás entrevistas e debates en que participei nesta campaña e que se poden consultar desde as redes. Ánimo nas horas que faltan! Recuperemos unha voz propia para Galiza, votemos BNG!







- "Carlos Callón, el optimista enamorado del diván" (La Voz de Galicia, 20 de xuño de 2016)

- Entrevista na TVG: "Galicia está se está o BNG" (16 de xuño de 2016)

- "Imos dar a sorpresa e inclinaremos a balanza para que remate o goberno tóxico de Rajoy" (La Opinión de A Coruña, 20 de xuño de 2016)

- Debate na TVG (15 de xuño de 2016)

- Debate na Radio Galega (gravado o 14 e emitido o 16 de xuño de 2016).

- Información sobre o debate na Radio Coruña - Cadena SER, no programa "El Coruñés Opina" (12 de xuño de 2016).

Por último, por se non o vistes, penduro tamén aquí o artigo "Voto útil, deputado inútil", que publiquei onte no La Voz de Galicia.

Forza e adiante!

Colocar o país na axenda

Vós que responderíades á miña pregunta final?

Listas de reprodución sobre as xerais

Na miña canle de Youtube hai unha pequena lista de reprodución con cousas vencelladas ás xerais de 2016, que se pode consultar aquí:







Dentro desa escolla, non vos podedes perder de ningún xeito isto:




E xa sei que hai moito, moito, moito tempo, mais tamén está estoutra lista sobre as xerais de 2015:



Avante toda! Galiza quere voz propia!

#debateTVG

Podedes ver aquí a miña última intervención, de 45 segundos, no debate electoral en que participei hoxe. O debate completo pódese consultar nesta ligazón. Outro fragmento, aquí.

É homófobo matar gais por ser gais?

Sobre isto vai o meu comentario desta semana en Sermos Galiza.

Pois si, nada é máis útil que podermos decidir

As cinco vogais do listísimo Carlos Callón

Carmen Santos, secretaria xeral de Podemos en Galiza, respondeu ao meu último vídeo, no cal eu afeaba que chamase o galego escrito como unha "lingua de laboratorio", entre outras cousas.

Hai varios aspectos das súas respostas -que circulan polas redes sociais- que debo contestar.

1º) O único que critiquei é que repita falacias que serven para desprestixiar o galego e que son tristemente coincidentes cos prexuízos fomentados polo PP.

É unha mágoa que o faga, mais está a tempo de aprender, de revisarse e de se decatar de que o que se di en público ten consecuencias.

Con todo, teño que dicir que me parece moi positivo que a secretaria de Podemos en Galiza, igual que o seu equivalente do PSOE, se exprese con normalidade en galego.

2º) Atribúeme que eu, ou "xente tan listísima como Callón", fago mofa das persoas que cometen faltas falando ou escribindo. De novo, prexulga.

Díxeno moitas veces (pode comprobalo en Google ou nos varios libros que publiquei): os nosos erros danlle nova vida ao galego. Non hai ninguén que pase de falar unha lingua mal a falala ben sen pasar por un longo camiño falándoa regular. Co galego, igual que co resto. Nin máis nin menos.

O noso é un idioma tan válido como calquera outro e que pode ter diferentes rexistros e niveis. O problema que a secretaria de Podemos en Galiza manifesta é que non acepta que o galego poida ter tamén un rexistro formal.

3º) Non deixa de ser curioso que, despois de me atribuír falsamente que eu me meto coa lingua que usan os demais, ela comece a criticar o meu galego, nun ton que resulta mesmo infantil: "A lo menos eu non teño que forzar unha pronunciación natural e teño as 7 vogais, xa lle gustaría a Callón" ou "Penso que igual tiñamos que darlle a Carlos Callón unhas clases de fonética, que lle fan moita faltiña..."

Imaxinemos que teño esa pronuncia tan pésima. O lóxico non sería animarme a mellorala e non facer burla pública?

4º) Continúa cun dos prexuízos máis rancios contra o galego. Di que a fonética propia do idioma de Galiza "é algo xenuíno que non se pode aprender, ou o tes ou non o tes porque naces e aprendes a falar na nosa lingua dende pequeniña".

Ben... Desde cando os idiomas non se poden aprender? Pásalle algo en concreto ao galego polo cal non poidamos aprender a pronunciar as súas sete vogais e si poidamos logralo coas mesmas sete do italiano ou as moitas máis que hai en francés ou inglés? Cal sería a consecuencia lóxica de tal razoamento? Unha fala só de uso familiar (e só de algunhas familias) e cada vez máis restrinxida. Moitas persoas non queremos iso.

Ao contrario, eu penso que o porvir do galego está nas persoas que hoxe aínda non o falan, mais que si saben do seu valor e que o aman. Tamén nas persoas que o falan como poden porque non tiveron as oportunidades e ferramentas da xeración da secretaria xeral de Podemos en Galiza, mais que tentan mellorar e merecen todo o apoio.

5º) Continúa a argumentar que o futuro do BNG está vinculado co do estándar do noso idioma. Abráiame que una tan intimamente ambas as cuestións. De calquera xeito, non sei se sabe que o actual presidente da Real Academia Galega é un home que milita en Esquerda Unida e que se cualifica a si mesmo como "españolista" e o anterior é militante en Anova. A Real Academia Galega é, desde hai trinta anos, o organismo encargado de propor as mudanzas no estándar do galego.

6º) A loita pola dignificación do idioma do país non é algo puramente cultural. Ao contrario, é un termómetro de como está a nosa riqueza, o noso recoñecemento político como nación, o noso desenvolvemento... Non é casualidade que os grandes inimigos da nosa lingua sexan os mesmos chuchóns da nosa riqueza. Mellor non darlles armas.

7º) Tamén repite moito que non deberiamos centrarnos nestas cousas e que non atacamos o PP. Esquece que o BNG leva trinta anos combatendo o PP e evitando que aplique as súas políticas sempre e en todo lugar no cal tivo ocasión. Está moi ben que outras forzas decidan sumarse, mais non debería utilizar esa cantarela como escusa para poder dicir calquera barbaridade sen ter réplica. Sen lingua non hai futuro.

O galego e a secretaria xeral de Podemos en Galiza

É a nosa unha lingua de laboratorio? Sobre iso falo no breve comentario desta semana en Sermos Galiza:

Ligazóns ao desvío para un cinco de xuño

• "O BNG pide evitar que os recursos de Galiza acaban no Panamá", Europa Press.
• "A Mesa traslada ao Parlamento europeu que a Xunta ataca e non defende os dereitos lingüísticos", Sermos Galiza.
• Espectaculares murais de arte urbana en Carballo. Vídeo no La Voz de Galicia. 
• "Sergas atribúe a prevalencia do castelán nas súas oposicións a que había persoas doutros territorios". Que tal hai que ouvir por ter orellas!
• "Non somos Estremadura. A necesidade de reconstruír o relato da dependencia", Manuel Veiga.

A riqueza galega, para o pobo galego, non para os pseudopanameños!

Onte presentamos as liñas xerais do programa electoral do BNG-Nós para estas eleccións:







E hoxe participo nesta cea na Coruña. Porque queremos un país farturento!

Poesía sobre lingua (10): "Dos propios acentos tiveran vergonza"

A lingua tiveran
por lingua de escravos;
esqueceran os patrios acentos,
suidosos e brandos.

Dos propios acentos
tiveran vergonza;
de cautivos falaran palabras,
de servos e ilotas.

Deixaran os doces
acendos jocundos
por estrañas palabras de servos,
ignaros e escuros.

A nai, afrigida
da escura miseria,
os propios tomara
por gente estrangeira,
e espantada escuitara dos fillos
a plática serva.

(Eduardo Pondal)

Resposta a Miguel Anxo Fernán Vello

No comentario de Sermos Galiza desta semana vinme obrigado a contestarlle a Miguel Anxo Fernán Vello:

Ligazóns ao desvío para un vinte e nove de maio

• "Sabino", Manuel Jabois.
• "A experiencia do idioma córnico", Xosé María Lema. 
• "Apaga a tele (2ª parte)", Xosé Manuel Baños García.

Poesía sobre lingua (9): "Por mal que o faga"

O que escriba en gallego,

por mal que o faga,

pon algún grau de area

na moreada.

Porque di un dito:

axuntando pingotas

fórmase un cirio.

(Benito Losada, Soaces dun vello, 1886)

Esta xente tan vaga merece o salario?

O comentario desta semana en Sermos Galiza:

Ligazóns ao desvío para un vinte e dous de maio

•  Marabillosas entrevistas a Elvira Varela Bao, por Rodri García e por María Obelleiro.
• "Vimbios dun novo independentismo", Fran P. Lorenzo.
• "Galiza e Grecia teñen as taxas de ocupación laboral máis baixas da Unión Europea", nova en Sermos Galiza. Para ler, reflexionar e divulgar.
• Exposición itinerante sobre as Irmandades da Fala. Dá para pensar que non estea promovida nin apoiada pola Xunta.

Poesía sobre lingua (8): "O noso idioma é a luz"

O noso idioma é a luz
que ilumina o noso ser.
Renunciar á nosa lingua
é semellante a morrer!

(Manuel María, Escolma de poetas de Outeiro de Rei)

Hoxe en Ferrol, mañá en Caldas

Tres anotacións para o Día das Letras

O comentario desta semana en Sermos Galiza saíu máis longo do normal, mais hai razóns para que así sexa.

1ª anotación: Sobre dúas antoloxías de Manuel María e a lingua galega (A esencia máis nosa e O idioma é a vida).

2ª anotación: Unha anécdota que é máis que unha anécdota sobre o galego na xustiza.

3ª anotación: Cal foi o traballo en defensa do galego das e dos 23 representantes de Galiza no Congreso en Madrid durante esta última e breve lexislatura?



Vémonos na mani de Queremos Galego!

Ligazóns ao desvío para un quince de maio

• "Atónito", Francisco Rodríguez. "Nin nos seis meses que houbo de lexislatura interviñeron os seis deputados e deputadas de En Marea o que, en dúas semanas, dous deputados-as do BNG de calquera das lexislaturas, entre 1996 e 2015." 
• "Delincuentes con uniforme policial", Íñigo Sáenz de Ugarte. 
• Espazo web da exposición "Galicia Cen". Desde esta ligazón pódese descargar en pdf o catálogo da exposición.
• Un rapaz de once anos pasa horas illado nunha aula en Becerreá porque deixou en branco o exame da reválida, tal e como lle indicaran os pais. O castigo foi unha orde da inspección... Máis información nesta nova do La Voz de Galicia.
• "A mãe da nossa língua está escondida no sótão?", Marco Neves.

Manuel María, buscando un país

O meu comentario desta semana en Sermos Galiza, dentro dunha pequena serie de vídeos por volta do Día das Letras:

Poesía sobre lingua (7): "Soneto a Xosefa Baamonde García"

Após a morte do ditador Francisco Franco, a lingua galega tardou máis tempo en ser recoñecida como legal que o PCE, a masonaría ou outros elementos que se consideran simbólicos da Transición. Non só iso. Mesmo cando xa se dicía que era oficial tamén había ataques serios contra a posibilidade do seu uso no ensino, na Administración ou nos medios. Nada que nos poida sorprender, pois aínda hoxe a declaración solemne da súa oficialidade está lonxe de se verificar na práctica.

Un dos exemplos paradigmáticos de como se produciu a acollida do idioma galego no réxime do 78 foi a cantidade de docentes que comezaron a recibir sancións polo feito de daren as aulas nesta lingua. Foi unha "represión democrática" que aínda está moi pouco estudada.

Manuel María escribiu un soneto en 1981 a unha destas mestras, a profesora no colexio de Dices, en Rois, Xosefa Baamonde García. En xaneiro dese ano suspendérona provisoriamente de emprego e parcialmente de soldo, co perigo de poder perder de xeito definitivo o seu traballo. O feito de que continuase a falar en galego a pesar do aviso da Inspección foi considerado como "inflexibilidad". Porén, o seu exemplo firme e as intensas mobilizacións sociais por parte do nacionalismo galego (coa incomprensión e ás veces aberta hostilidade dos partidos estatais, tamén dos considerados "de esquerdas") impediron que a represalia continuase.

Velaquí o poema, un testemuño moi valioso de onde vimos, de por que estamos como estamos e das forzas que debemos coller para darmos mudado o futuro:

Soneto a Xosefa Baamonde García

Pepa Baamonde, mestra valerosa,
semente escolmada, espello fiel,
recolleita de luz, fondo ronsel,
labarada incontíbel e poderosa.

Bandeira estremecida, fala nosa
feita de terra, orballo, lume e mel,
música, sudes, pobreza e caravel,
recendente e perfecta como a rosa.

Ti defende sempre a nosa herencia:
este idioma negado e perseguido
por séculos de odio e impotencia.

Pese ao medo, á agresión, á violencia:
ningún colonizador, ningún vendido
nos borrarán a lingua e a conciencia!

Ligazóns ao desvío para un oito de maio

• "Busco banco rendíbel que atenda en galego", Xaquín Campo.
• "Trump e Clinton: censurando o intragável", John Pilger. 
• "Cinco trucos para facer ben a pasta", blogue Quero Xamón.

Poesía sobre lingua (6): "Porque a língua castelhana já em Portugal não reina"

Ben, en realidade isto non é exactamente poesía, senón teatro versificado. Mais vén moi ben para esta seccionciña que penduro ás quintas feiras.

O texto é o comezo da peza Contra si faz quem mal cuida, de Leonardo Saraiva Coutinho, que foi representada en Coimbra en 1644, moi pouquiño despois da Restauração da independencia portuguesa. A obra pódese consultar completa nesta ligazón.

Reparade no mapa que puxen como ilustración, que ten varias reproducións até aproximadamente 1600. Nel vense tanto "Mellid", "Mino" e "Bivero" para Galiza como "Lisbona" e "Avero" para Portugal. Son dous procesos comúns de deturpación da toponimia, coa diferenza de que un ficou interrompido axiña.

Nos versos que van a continuación é do máximo interese observarmos como, despois de seis décadas de dominación castelá, se fai necesario xustificar e defender a valía do portugués para todo tipo de obras. Aínda estaba afincado o hábito que facía que determinados rexistros ou determinadas personaxes debesen utilizar o castelán e non o portugués. Cumpría rebatelo, restaurar tamén a lingua propia. E fíxose.

Non é un magnífico exemplo das causas políticas que hai na proscrición do idioma natural dun país, de como collen forza os prexuízos lingüísticos, e de como a situación muda se existir verdadeira soberanía?

Sai o Castelhano.

Castelhano:
No salgo a pedir silencio
pera empezar la comedia,
mas antes vengo a reírme
de los que la representan
porque me han dicho que aquí
recitan por cosa nueva
una comedia famosa
en la lengua portuguesa.
Quién vio mayor disparate?
Pues de imperfecciones llena
silbada en vez de aplaudida
no puede ser que no sea.
Que esto de comedias sólo
(por ser la lengua más bella)
se debe a la castellana
como a reina de las lenguas.
Cosa de risa parece
que haya en portugués comedia!
Daquí me pongo a escucharla
pera burlarme de verla.

Sai o Português.
Por esta vez lhe suplico,
senhor Castelhano, queira
franquear-nos livre o teatro
por que comece a comédia
Contra si faz quem mal cuida,
comédia, al fim, portuguesa,
porque a língua castelhana
já em Portugal não reina,
quando a nossa, por suave,
por elegante e suprema,
a todas leva aventage
e sobre todas campea.

Castelhano:
Sí, mas no me habéis negar
que pera esto, es cosa cierta,
nacieron los castellanos,
que a todos la palma llevan.

Português
Será porque em Portugal
pera entrarem nas comédias
não se acha tanto vadio
como quantos tem Castela,
e não por falta de engenho,
nem da língua portuguesa,
pois não tem a castelhana
nenhum partido com ela.
Vejam-se livros antigos,
abram-se histórias modernas,
donde autores portugueses
(nessas antigas comédias)
logo que talvez queriam
que se introduzisse nelas
diabo, mouro, gentio,
bobo, fantasma, quimera
e outros redículos mais
desta semelhança mesma,
quasi sempre em castelhano
falavam desta maneira,
sendo o mais resto da obra
todo em língua portuguesa,
como se o mouro, diabo
bobo, fantasma, quimera,
só falassem castelhano,
por virem lá de Castela.

Castelhano
Por más, señor Portugués,
que acreditéis vuestra lengua,
pera esto que llaman cómico
la castellana es la reina.
Ha más bizarría que
ver salir echando piernas
un castellano, el cual entra
aderazando los guantes,
componiendo la melena,
consertandose el sombrero,
la capa de un lado suelta,
y luego puesto en tablado
en nuestra lengua materna
está dando con su gracia
alma a cuanto representan?

Português
Falar doçuras, amores,
dizer requebros, ternezas
recitar branduras, chistes,
descrever guerras, tormentas,
se tudo isto quereis ver
com propriedade e eloquência,
satisfeito ficareis
ouvindo agora a comédia,
ũa verdadeira história
das antigas portuguesas.
E quando não vos contente,
quiçá que somente seja
não por defeito da língua
mas por falta do poeta,
que disso pede perdão,
por ser esta a vez primeira
que solecita obrigar-vos
pera que aplausos mereça.

Vão-se.

De "idiomas muy respetables españoles" que non serven

Sobre este tipo de linguas falo no meu último comentario para Sermos Galiza, ao fío destas declaracións de Mariano Rajoy: "Cuando escuchamos que se suprimen las clases de inglés para poner idiomas muy respetables españoles creo que estamos cometiendo un error de grandes proporciones".

E se nós non somos nós, quen será nós?

Videocreación de Alberte Calo a partir dun texto de Atravesar o fantasma.

Poesía sobre lingua (5): "Deixamos morrer a fala"

Deixamos morrer a fala,
esquecemos o pasado.
E hai quen di que Galiza
moito leva progresado!

(Manuel María, Escolma de poetas de Outeiro de Rei, 1982)

Manuel María e a tribo incomprensíbel

Esta semana comecei en Sermos Galiza unha pequena serie de comentarios por volta deste noso poeta nacional, que ademais recibe merecida homenaxe neste ano polas Letras.

Ligazóns ao desvío para un vinte e catro de abril

• Evento no Facebook do acto da véspera do 25 de abril en Caldas de Reis.
• "Os contratos da Xunta", Pilar García Negro.
• "Crise no Brasil", Perry Anderson.
• "A nosa revolución de abril", Francisco Rodríguez. 
• "As razóns do galego", Agustín Fernández Paz. 
• "Sobre a Feira do Livro de Buenos Aires", Alfredo Ferreiro. 
• "Autopistas del Atlántico" responsabiliza a Xunta da deturpación de topónimos nas autoestradas galegas. 
• "Los abuelos nunca mueren, solo se hacen invisibles", Enrique Orschanski.

Poesía sobre lingua (4): "Quen poderá dun pobo envilecido borrar vergonza tanta?"

Dos pátridos acentos,
infames renegaran,
e tiveran parolas
de servos e de parias,
e as mólidas notas,
imbéciles trocaran
p'r uns escuros acentos de ferro
dunhas gentes estrañas.

Por palabras alleas
as súas propias deixaran,
tan doces e harmoniosas,
e garridas e brandas,
cal das súas furocas montesías
as falangueiras augas,
qu' a derregar descenden
os prados costentos e verdes da patria.

Quen poderá dun pobo envilecido
borrar vergonza tanta?

(Eduardo Pondal)

Por que A Mesa?

A Mesa fai 30 anos. Os días 18, 19 e 20 de abril de 1986, realizáronse unhas xornadas en Santiago de Compostela que concluíron coa creación da maior asociación cultural de Galiza. Como é que lle podemos dar os parabéns?

Ligazóns ao desvío para un dezasete de abril

• "O libro práctico no tempo da internet", César Lorenzo Gil.
• "Sete nomes para o fillo menor", no Portal das Palabras. Non podo deixar de pólo, pois eu son o fillo menor dun pai que foi o fillo menor e dunha nai que é tamén a filla menor :)
• Morrey Shangay Lilly.
• "1916: unha terrible beleza naceu. A cen anos de dous feitos claves para o nacionalismo", Manuel Vilar Álvarez.
• En 8 de cada 10 fogares de Galiza xa non vive ningún menor de 16. Aquí, a táboa do Instituto Galego de Estatística.
• "BNG-CIG as razóns dunha convivencia difícil", interesante e valente artigo de Manuel Veiga. Adiante co debate!

Poesía sobre lingua (3): "A fala", Lois Diéguez

A FALA

Perderte é ficar mudos,
matar a conciéncia popular,
esmorecer,
esvairse nunha Terra
sen froito e sen ledícia,
aguniar no tempo conquistado,
entregar o futuro ao nemigo.

Nen pistolas nen leis
poderán contra ti.
Sulagaremos as illas
onde te queren gardar.
Derrubaremos os museos
que están a construir
para ti.

(O ferro dos dias, Lois Diéguez, 1982)

Un matrimonio homosexual no século XI

Este sábado é o aniversario, así que non podía deixar de o comentar no espazo semanal en Sermos Galiza:

Ligazóns ao desvío para un dez de abril

• "Lenguas y acentos", Ángel Carracedo. Non puxera no meu blogue este magnífico artigo, e non podía ser. Se non o lestes, recoméndovolo e anímovos tamén a que o difundades :) 
• "Bicos contra a homofobia na USC", Sermos Galiza.
• "Moreno Cabrera denuncia os perigos do bilingüismo forzoso", Cibrán Arxibai. A sociolingüística galega díxoo mil veces, así que a ver se dicíndoo un profesor madileño vai :) 
• "Render contas ou pagar rendas?", Alberte Souto.

Poesía sobre lingua (2): "Diversos són els homes i diverses les parles", Salvador Espriu

Diversos són els homes i diverses les parles,
i han convingut molts noms a un sol amor.
La vella i fràgil plata esdevé tarda
parada en la claror damunt els camps.
La terra, amb paranys de mil fines orelles,
ha captivat els ocells de les cançons de l'aire.
Sí, comprèn-la i fes-la teva, també,
des de les oliveres,
l'alta i senzilla veritat de la presa veu del vent:
"Diverses són les parles i diversos els homes,
i convindran molts noms a un sol amor."

(Salvador Espriu, La pell de brau, 1960)

Penso que se entende ben, mais por aquí deixo a miña tradución:

Diversos son os homes e diversas as falas,
e conviñeron moitos nomes a un só amor.
A vella e fráxil prata convértese en tarde
parada na claridade sobre os campos.
A terra, con trampas de mil finas orellas,
cativou os paxaros das cancións do ar.
Si, compréndea e faina túa, tamén,
desde as oliveiras,
a alta e sinxela verdade da presa voz do vento:
"Diversas son as falas e diversos os homes,
e convirán moitos nomes a un só amor".

O sacrificio de Núñez Feijóo

O comentario desta semana en Sermos Galiza:

Ligazóns ao desvío para un tres de abril

• "La epidemia silenciosa", Miquel Bassols.
• "Sobre o 'dereito a decidir' e a necesidade de sermos nación", Suso de Toro.
• "A Marea - Podemos, unha crítica nacionalista", Manuel Veiga
• "Sobre o estilo do manifesto comunista", Umberto Eco (tradución ao castelán). 
• "Reivindican o acceso aos arquivos militares relacionados co franquismo", nova no xornal Ara. 
• "O salario das mulleres é inferior ao dos homes en todos os países desenvolvidos", nova no xornal Expansión. Sorprendeume moito que entre os estados que teñen unha fenda salarial maior están os Países Baixos (20,5% de diferenza) e Finlandia (20,2%).
• Miquel Bassols: “Freud era un misógino contrariado, pero se dejó enseñar por las mujeres”. Moi ben esta entrevista, excepto a estrañísima última pregunta, que son incapaz de entender a que vén e coa cal Bassols sabe tomar unha moi boa saída.
• "El gráfico que muestra que en España tenemos horarios muy raros". E iso que non falan do caso concreto de Galiza, que é moito peor

Poesía sobre lingua (1): "Lingua que rexeitaron os meus pais", Antón Tovar

Desde hoxe, ás quintas feiras neste blogue subirei un poema sobre lingua, unha das vetas polas que é máis popular o grande escritor que homenaxeamos este ano coas Letras, Manuel María. Comezamos coa profundidade existencial de Antón Tovar:

"Lingua que rexeitaron os meus pais"

Borraran os letreiros dos camiños
cos ben amados nomes das antergas vilas,
dos silabarios das escolas algareiras
borraran o cantar humilde e puro
da língua popular.

Soio no escuro das lareiras
no apartado silencio dos labregos labios,
esquecida das espadas poderosas,
borboriñaba a nosa lingua triste.

Aferrollada fora coma unha delincuente.
As maos sen calos do traballo,
requintadas e doces, relixiosas,
enfeitadas co ouro dos aneis
roubados ó suor dos pobres
empurraran a lingua nobre e pura
a un cadafalso de vergoñas.
Meus pais, tamén, amados ignorantes,
obedecerán as ordes que o espadón
deborcara na poza de Galicia.

E, agora, veleiquí a xenreira xusta
dos mozos nobres e libertadores
tirando do pescozo da aforcada
o barazo inxusto, o odio do canalla.

Inda folguexas noiva bela,
inda tes verbas na túa gorxa magoada,
foguetes de carraxe pra cuspirlles
ós donos madrileños do billete,
da espada e maila cruz.

Inda tes folgos lingua enxebre
nos teus labios de moza asoballada,
lingua dos meus limiaos, dos meus antergos,
inda tes folgo pra bica-los meus ensoños.

Estás agora viva nos meus beizos fondos,
estás agora viva nos meus dedos de home
e acariñando vou teu corpo rebrincante
que ten ás de bolboreta nas palabras.

(Antón Tovar, Calados esconxuros)

1.841

A materia optativa de portugués como "segunda lingua estranxeira" avanza en Galiza. Porén, os seus 1.841 estudantes non chegan a representar nin o 1,5% do alumnado de secundaria no curso 2015/16. Disto vai o comentario desta semana no Sermos:

Ligazóns ao desvío para un vinte e sete de marzo

• "Teo se echa novio", Lorena G. Maldonado. Trata das ausencias da diversidade afectiva e sexual na literatura infantil e xuvenil. Moi engrazada a anécdota coa que comeza. Unha meniña de seis anos dille aos seus compas de clase: "Pois eu teño dúas mamais". Tres ou catro deles responderon ao mesmo tempo: "Que sorte!" :)
• "O silencio da crítica fronte á mellor obra lírica de Manuel María", Manuel López Foxo. Un destes artigos imperdíbeis de Foxo. Cantísima erudición ten este home e que ben sabe usala!
• "A Semana Santa ferrolá", Francisco Rodríguez.
• "Cando o Obradoiro era de terra", Quique Alvarellos. 
• "Vasoirar todas as tebras", Marta Dacosta. Interesantísima historia sobre a censura dun poema de Manuel María, non só durante o franquismo.

Motivos ha de ter...

Que aquel deixa seu natal curruncho
e fóra dos seus eidos pon os pés,
cando troca o seguro polo incerto,
motivos ha de ter!

(Manuel Curros Enríquez)

tes que entender.
que ninguén pon os seus fillos nun barco
salvo que a auga sexa máis segura que a terra

(Warsan Shire)

 

[Fotografía tirada de @PrincipeMarsupia.]

Foi o Día da Poesía

Onte as redes sociais en Galiza estiveron sobre todo a divulgar diferentes poemas de Manuel María, a quen homenaxeamos este ano nas Letras. Eu tamén puxen o meu pequeno gran de area, tanto polo que subín como polos dous lindísimos que lle rechiei a Paulo Filgueiras Fachal.

Ademais, aproveitei para subir á miña páxina en Facebook dous textos con dúas consideracións diferentes da poesía. Unha, contrariando as súas posibilidades, fíxoa un dos maiores poetas do século XX; a outra, defendendo a súa utilidade contemporánea, asínaa un fecundo ensaísta. Velaquí as penduro, tamén:

Como a música, o verso é limitado por leis rítmicas, que, ainda que não sejam as leis rígidas do verso regular, existem todavia como resguardos, coacções, dispositivos automáticos de opressão e castigo. Na prosa falamos livres.
(Fernando Pessoa, Livro do Desassossego)

A coñecida frase de Adorno necesitaría, pois, unha corrección: non é a poesía o que é imposíbel após Auschwitz, senón a prosa. A prosa realista fracasa onde triunfa a evocación poética da inaturábel atmosfera dun campo. Isto é, cando Adorno declara que a poesía é imposíbel (ou, máis ben, "bárbara") após Auschwitz, esta imposibilidade é habilitadora: a poesía trata sempre, por definición, sobre algo que non pode ser nomeado de forma directa, só aludido.
(Slavoj Žižek, Violencia)

Espectador*s da diversidade

O Goberno galego está a enviar aos centros de ensino a campaña "Eu respecto". Que ten de positivo e de limitado esta acción institucional?

Ligazóns ao desvío para un vinte de marzo

• "¿Podemos ya hablar de Podemos?", Suso de Toro.
• Podes navegar un pouquiño por Canal Extremadura, para veres os programas de radio e televisión que teñen para se achegaren á cultura portuguesa. E na TVG e na RG?
• Cibrán Arxibai fixo esta selección de textos que escribín sobre lingua. Moi obrigado pola atención e pola peneira!
• "Lasciate ogni speranza", Xavier Campos. 
• "Antropónimos galegos", Pilar Ponte.
• "O PP reduciu nun 80% a dotación para bibliotecas de libros en galego", César Lorenzo Gil. 
• "Non esperaba unha evolución política destas características". Entrevista a Francisco Rodríguez con motivo da quinta edición de Conflito lingüístico e ideoloxía na Galiza.