A convocatoria da manifestación das Letras de 2008

Aquí vou pendurando máis cousas que tiña por aí esparexidas. Neste caso, é a vez da conferencia de imprensa que déramos Susana Romero, Fran Rei e este que escribe para convocar a mobilización "Polo dereito a vivirmos en galego", hai xa case dez anos, nun momento histórico importante para o noso idioma.

Dentro vídeo!

Ligazóns ao desvío para un vinte e catro de decembro

Aproveito para vos desexar moi boas festas!

• O PP nega que o galego teña os mesmos dereitos que o castelán, o éuscaro e o catalán.
• "Queremos galego xa!" Cibrán Arxibai divulga o vídeo que realizaron desde o EEI Barrionovo, en Arteixo. 
• Prolingua denuncia a exclusión do galego na exposición "In tempore sueborum".

"O galego morrerá se nós deixamos que morra"

Ese foi o titular da entrevista que me fixeron no xornal El Ideal Gallego no 25 de agosto de 2011 con motivo da presentación en Carballo do libro Como defenderes os teus dereitos lingüísticos, unha das miñas obras polas que teño especial querenza, tanto polo contido como pola linda modelo da cuberta.

Nada de morte. Vida e máis vida, é o que queremos!

O libro Amigos e sodomitas, reseñado no semanario Santiago Siete

Xa dixen nalgunhas das últimas entradas no blogue que estou a ordenar e recoller cousas que tiña esparexidas. Por iso me encontro con vídeos ou recortes de xornal do pasado, que opto por deixar aquí penduradiños por se lle puideren ser de interese a alguén.

Tócalle a vez a unha pequena reseña do libro Amigos e sodomitas, publicada no semanario compostelán Santiago Siete, edición do 1 ao 7 de xullo de 2011, p. 22:

Outro debate de hai dez anos sobre o galego no ensino

Na liña do de CorreoTV que pendurei hai pouco está este debate en TeleVigo, máis ou menos realizado polas mesmas datas, hai dez anos.

Aquí o deixo tamén, polo seu valor como testemuño dun tempo e, do mesmo xeito, polo que se puider peneirar nel que for útil para avanzarmos no presente:

"Eu coa miña clientela tamén falo en galego"

Que boas vibracións dá este anuncio! Moi ben polo Concello de Santiago de Compostela e a Cámara de Comercio, Industria e Navegación!

Obradoiro hoxe en Vigo sobre como mellorarmos a cualidade da lingua

Obradoiro hoxe en Vigo sobre como falarmos e escribirmos o noso idioma con máis corrección e fluidez. Entrada libre.

Vídeos da presentación de Galegocalantes e galegofalantes en Ferrol

Desde a Sociedade Cultural Medulio gravaron a presentación en Ferrol do libro Galegocalantes e galegofalantes. Obrigado pola acollida e por estes testemuños do evento:

Ikea non nos trata en igualdade

Ás veces dísenos que non hai adiantos para o galego por falta de peticións, de demandas. A realidade é teimuda en nos demostrar que non é así.

Un bo exemplo é o de IKEA, que se nega a tratar o idioma de Galiza como idioma oficial e ás súas falantes como persoas con igualdade de dereitos.

Nestes días retomouse, por fortuna, a acción de reivindicación da presenza da nosa lingua. Hai xa case seis anos, A Mesa escribíalles, a través do seu daquela vicepresidente Francisco Xosé Rei García (o Fran Rei). Esta era a resposta:


 

Vós, que coñecedes a situación do noso idioma nese estabelecemento, que pensades que hai de certo na misiva? De verdade "tanto galego como castelán son linguas que conviven con absoluta normalidade na nosa tenda"?

Sexa como for, máis tarde tiven esa reunión que comentan. Tratáronse moitos temas (sinalizacións, opcións en igualdade nos programas, nos catálogos, que a xente que di que pode atender en galego si de verdade poida atender en galego, etc.) e amosaron disposición a os afrontar. Porén, co tempo, non só non se avanzou, senón que mesmo se recuou.

Fagámoslles ver que queremos igualdade, que queremos galego. Cliquemos nesta ligazón e reclamémolo:

Formulario de apoio á clientela de Ikea

(Reparade que o formulario só está dispoñíbel en español, catalán e vasco...)

Cando no 2006 se debatía para un Novo Estatuto

Podedes ver aquí a sesión da Comisión para un Novo Estatuto de Autonomía para Galiza, realizada no Parlamento no 31 de maio de 2006. Interviñemos nela os presidentes na altura da Mesa pola Normalización Lingüística, a Real Academia Galega, a Asociación Socio-Pedagóxica Galega, o Consello da Cultura Galega e a Asociación de Escritoras/es en Lingua Galega.

Era un tempo de esperanza.

A lingua no ensino, a debate... en xaneiro de 2008

Ordenando cousas encontreime con este vídeo, pertencente ao programa Faladoiro, de Correo TV. É testemuño da situación en que se daba o debate público sobre a situación do noso idioma no ensino hai dez anos.

Participan nesta confrontación de ideas: Manuela López Besteiro (deputada do PP), Julio Abalde (o vicepresidente na altura das ANPAs de centros públicos), José Luis Baños (secretario de FERE-CECA, confederación das escolas católicas) e eu mesmo (que, na altura, era presidente da Mesa pola Normalización Lingüística). A presentadora e moderadora é Susana López, quen desde hai uns anos é rostro das tardes da TVG.

Cómpre lembrar que a representante do PP nesta ocasión diante das cámaras tamén fora negociadora e valedora do decreto aprobado durante o bipartito. Cómpre lembralo.

Hai dez anos o quieto sentíase movido...

En Vilalba, pola lingua que nos une

Vémonos neste 1 de decembro!

Dez anos e algo

No 4 de outubro de 2007 escribín por vez primeira neste blogue. Tiña anotado o aniversario, mais non fixen ningunha entrada; por dúas razóns.

Unha ben importante é que ando moi enleado con traballos diversos (este ano son xefe de Departamento, coordinador de auxiliares de conversa, coordinador do Proxecto Terra e responsábel do Equipo de Normalización no meu centro; retomei o estudo da carreira de Psicoloxía; debo ultimar as publicacións derivadas do esforzo que supuxo a tese, e varios etcéteras). Quen moito enfeixa, pouco ata.

Outro motivo importante para non actualizar no 4 de outubro é que, en fin, o certo é que non teño este expositor moi atendido nos últimos tempos. Pendurar unha entrada polo decenio cando case non escribía postaxes cada mes non parece de moito xeito. Nestas condicións, só é lexítimo celebrar / conmemorar os "Dez anos e algo".

Atenderei isto máis no futuro? Quen sabe. Espero pór algo diferente antes de que pase outra década. Ou, cando menos, antes do verán de 2018.

(Imaxe CC BY-NC-ND 2.0: originalgrammatique)

Ligazóns ao desvío para un vinte e dous de outubro

• "O pai verdadeiro", Fidel Vidal.
  
• A empresa concesionaria do transporte sanitario do 061 e do transporte hospitalario da área de Vigo prohibe a comunicación en galego entre o seu persoal. Grazas á Mesa por denuncialo. Algunha institución vai facer algo?
  
• A xornalista catalanoparlante que noutra noticia de Antena 3 se converte nunha muller que non entende catalán...
  
• "Non, non e non", Marica Campo.

Ligazóns ao desvío para un quince de outubro

• "Así espiaba a CIA aos maquis do Exército Guerrilleiro de Galicia", Eduardo Rolland, Gciencia.
  
• Documento da CIA sobre a situación do Partido Galeguista en 1947.
  
• Pregunta do deputado Mikel Legarda do PNV. A súa réplica, moi ben argumentada, merece ser escoitada.
  
• "Mike Oldfield", Bieito Romero, La Voz de Galicia.
  
  "O son do ar", versión Luar na Lubre:
  
  
  "O son do ar", versión Mike Oldfield:
  

"Yo, que he sido la mejor bailando reggeaton"

Onte fun ver La llamada. A pesar dalgunha baixada de ritmo e algunha diminuta incoherencia a que lle dei importancia (por exemplo, unha monxa ten que ter moi clara a xerarquía e non pode pretender falar co papa por teléfono), a verdade é que o pasei moi ben, que me rin moito e que, mesmo nos seus desfases, me pareceu... verosímil.

Explícome. As freiras lembráronme ao colexio en que eu estudei de neno e o ambiente do campamento pareceume tal cal o de toda a propaganda que nos daban. Moitas cousas que semellan de humor absurdo na verdade son realistas, ou máis ben suavizan co humor unha realidade que ten un punto sádico.

As actrices están fantásticas, mais de todas elas salientaría Anna Castillo e a secundaria María Isabel Díaz, ambas tan auténticas que parece que as súas personaxes están gravadas cunha cámara oculta.

Non podo negar que estou predisposto para os musicais, así que era difícil que non saíse cun sorriso de orella a orella despois de todas esas cancións divinas -Whitney Houston incluída- e esa fabulosa traca final.

Atravesar o fantasma, finalista do Mondoñedo 10

O meu libro Atravesar o fantasma foi preseleccionado para o premio Mondoñedo 10, que recoñece o mellor poemario publicado no último decenio, entre 2007 e 2016. Estou feliz e agradecido.

A imaxe pertence á presentación en Bueu.

Hoxe no El Corriere della Sera

Esta imaxe de Giannelli estaba hoxe na portada do Corriere della Sera, o xornal máis lido de Italia.
Sería imaxinábel este debuxo en calquera das grandes cabeceiras españolas, aínda que fose nunha páxina interior par pegadiño á marxe?

Como pode ser que a información e a visión que nos repiten desde Madrid sexa tan diferente das perspectivas que dan os medios internacionais sobre a situación catalá?

Xa só isto non é abondo para dar a voz de alarma e reparar en canto nos xogamos mañá na vitoria de Catalunya todas as persoas que queremos verdadeiras regras democráticas de convivencia, que pasen tamén pola pluralidade informativa e a liberdade de expresión?

Ligazóns ao desvío para un tres de setembro

• "Os primeiros anuncios en galego", Raquel C. Pico en Disquecool.
• Páxina fascinante para navegar polo Xardín das Delicias. 
• "De avarías, almacéns baleiros e abusos telefónicos", Alberte Blanco Casal.
• "El español florece en Estados Unidos a pesar de todo", Simon Romero na versión en castelán do The New York Times. Texto moi interesante sobre sociolingüística no país máis forte do mundo. Reparade, por exemplo, neste parágrafo e comparádeo con outras situacións, como as que temos ao noso redor:

  Las maneras en que las familias usan los idiomas en la mesa de sus hogares también demuestra comó el español está cambiando. En la familia Nava, que se mudó a Nuevo México desde el norte de México hace más de 20 años, los abuelos discuten apasionadamente en español el desempeño de su equipo de fútbol americano, los Vaqueros de Dallas. Pero cuando sus hijos, quienes ya son adultos, hablan entre ellos, lo hacen en spanglish. ¿Y el idioma de sus nietos? Principalmente, el inglés, con palabras en español salpicadas en ciertos momentos.

• E xa coñeces á nova Björk, Mounqup?

Ligazóns ao desvío para un vinte e sete de agosto

• O mapa do terror yihadista: 10.328 vítimas e 939 atentados en 2017. 95% das vítimas do Daesh proceden de países de maioría musulmá. Información no xornal El Español.
• "Alexandre Bóveda descansa con su amor", Manuel Jabois.
• "Ruth Matilda Anderson, a americana que revolucionou Galicia en 1924 falando galego", Historiadegalicia.gal.
• "El pare del Xavi, el nen de 3 anys mort a la Rambla: 'Necessito abraçar un musulmà", Elperiodico.cat.

Benvindos, trinta e nove!

Hoxe cheguei aos 39. Debo facer dúas cousas con aquela listaxe que escribín hai uns anos co que quería vivir antes dos 40: encontrala e apurar. Onte, na autoestrada, un sinal lembrábamo: "40, peaxe" 😊

Obrigado a todo o mundo que me estades a felicitar! Vivirei os 39 o mellor que souber!

Por encanto, vou cantando co Projecto Mourente:

Som um rapaz
Que escalveou esbrancuxou
Vou para os corenta
E ainda nom sei bem quem som

Os anos nom
Me fam melhor
Nos meus defeitos todos
Eu vou para pior

Ligazóns ao desvío para un vinte de agosto

• "A grande extinción", Xurxo Borrazás.
• "Fidel entre dos infancias", Silvio Rodríguez.

Ligazóns ao desvío para un trece de agosto

• "Parlar occitan? Òc, mas amb qui?", Terric Lausa.
• "Yilliqiya ou Galisiya, o Reino de Galiza nas fontes árabes", Cilia Torna. 
• "A igualdade xurídica do galego", Xoán Antón Pérez Lema. 
• "Sobre a organización da Feira do Libro da Coruña", Manuel Bragado. 
• "Crónica da Feira do Libro da Coruña 2017", Manuel Bragado. 
• "Postverdades, imposicións lingüísticas e como xogar con trampas", Henrique del Bosque Zapata.

Dígoo por quinta vez: quero escoller o galego

Mesmo doe ter que entregar isto no rexistro. Un escrito para lle pedir por quinta vez á Deputación da Coruña que se poida consultar en galego un expediente sobre a planificación sociolingüística do galego!

Até mañá, no Sermos

Até mañá aínda se pode comprar en librarías e quioscos o número de Sermos Galiza en que me entrevistan sobre a tese de doutoramento. Grazas a este semanario polo seu interese!

Con debate e contrastes de opinións construímos o futuro

Vémonos hoxe na Coruña para falarmos de como, a pesar das obvias dificultades, se pode construír un futuro diferente, cheo de esperanza, para o noso idioma común.

Ligazóns ao desvío para un trinta de xullo

• "Luz Pozo e o cabaleiro Galahad", Siro.
• "A soberanía é antídoto contra a globalización e todas as súas extensións imperiais". Entrevista a Pilar García Negro.
• "As torres de Caldaloba e Taboi, na Terra Chá, en risco de derruba inmediata" (Sermos Galiza).
• "Rituais", Francisco Antonio Vidal Blanco.

No Festigal con Nacho Taibo

O grande escritor Nacho Taibo e eu compartiremos vinte minutiños (así que tedes que ser puntuais!) na Galería das Letras e das Ideas do Festigal, neste 25 de xullo. Como importa moito chegar na hora, subliño que é ás 16.40.

Falaremos dos nosos respectivos últimos libros: o seu grande romance Os tres de nunca, que xa desde o título fica claro que está en diálogo coa obra de Castelao, e o meu divulgativo Galegocalantes e galegofalantes.

Despois do acto, como sabedes, esteremos dispoñíbeis para sinaturas, fotos, bicos e abrazos.

A tese

Son unha persoa con varias inquietudes que me arrastran con paixón: a Sociolingüística e a Historia da lingua, a Psicanálise, Rosalía de Castro, o trobadorismo, a Historia da diversidade afectiva e sexual e as súas interseccións coa literatura etc. O pasado día 21 deille non o punto e final, senón un significativo punto e seguido, a unha das liñas en que levo traballando, de forma absolutamente intermitente porén sempre con moita curiosidade, desde os meus primeiros anos de estudante universitario: as homosexualidades no trobadorismo galego.

Desde o tribunal que xulgou a tese de doutoramento, para alén de moitas palabras xenerosas e amábeis e moitos contributos que terei en conta para as publicacións resultantes, indicouse que se constataba a miña pretensión de "non deixar ningún cabo solto". É certo que ese foi un obxectivo e por iso me resultan aínda de máis utilidade as atentas lecturas que para a avaliación realizaron Carme Fernández-Pérez Sanjulián, Isabel Morán Cabanas e Xosé Bieito Arias Freixedo. Tamén non podo máis que deixar constancia, con todo o meu agradecemento, da sabia orientación que me brindaron nestes últimos anos Pilar García Negro e Manuel Ferreiro, como directora e director.

Fico tamén moi obrigado a todas as persoas que me fixeron un oco na súa axenda nesa mañá e me acompañaron no acto de defensa. Dou tamén as miñas grazas e beizóns a cada un dos numerosos e cálidos parabéns que me arribaron e que me é imposíbel responder un por un, mais que fican no meu corazón.

Irei avisando conforme vaian saíndo as publicacións, para se poder ler, pensar e debater sobre o resultado destes anos de traballo.

As Mocidades da Mesa: vinte e un anos e un día

No 15 de xullo de 1996 fundabamos as Mocidades da Mesa pola Normalización Lingüística. Non temos ningunha foto desa xuntanza, nin doutras que viñeron, así que penduro unha en que saímos tres das persoas asiduas: Román Rodríguez, Elsa Quintas e servidor. Buscarei máis!

Fixéramos moitas campañas, algunhas manis e pasáramolo ben dando a batalla.

Viva a lingua galega!

Isto está en galego?

Nos últimos meses tiven que lle pedir catro veces á Deputación da Coruña que me entregase un expediente completo en galego.

Nalgunhas das primeiras veces fun conseguindo que me traducisen cousas. Dígoo por ver algún lado positivo.

Acabo de recibir a resposta á cuarta petición. Dinme que xa teño todo en galego e que non teñen que facer máis. Déixovos capturas de varios deses documentos, a ver que vos parece, se xa están en galego ou non.

O máis doloroso é que é nas áreas de Cultura e Normalización Lingüística (nin máis nin menos que nesas!), xestionadas polo BNG, organización á cal non fai falta que diga canto se lle debe na defensa e promoción do noso idioma.

Que estean a acontecer este tipo de cousas, e moitas outras que denunciaba Nel Vidal hai pouco nun valente artigo, dannos síntomas dunha situación preocupante, que cómpre atender.

Como xa levo moito tempo dicíndoo internamente e todo son ouvidos xordos, comezo a dicilo en público.

Rectifiquemos!

Axenda para as próximas semanas

Por se vos coincidir e apetecer, nas próximas semanas participarei nos seguintes actos:

18 de xullo, 20 h., na libraría Andel de Vigo, palestra "Somos galegas e galegos por obra e graza do idioma". Organiza o BNG da localidade.

21 de xullo, 11.30 h., na Facultade de Filoloxía da Coruña, acto de defensa da tese de doutoramento As relacións sexoafectivas intermasculinas e interfemininas no trobadorismo galego.

25 de xullo, á tarde, no Festigal en Santiago de Compostela, Nacho Taibo e eu conversamos sobre os libros Os tres de nunca e Galegocalantes e galegofalantes.

2 de agosto, 19.45 h., na Feira do Libro da Coruña, conversamos con Manuel Bragado sobre Galegocalantes e galegofalantes.

A defensa da tese será no 21 de xullo

E estades convidad@s!

Un artigo imprescindíbel

Este texto de Nel Vidal é FUNDAMENTAL. Ou reencamiñamos estas situacións ou haberá que dar a batalla da lingua por perdida. Así de claro. Estamos dispostas e dispostos?

"Política lingüística de xirasol", Nel Vidal

Á ensalada hai que lle botar aceite do bo, pero as croquetas pódense fritir en aceite do barato. De oliva, do bo, e de xirasol, do barato, que é o mesmo que dicir do malo, do cativo. Así é como sempre se diferenciou o aceite na miña casa. Por iso me chama a atención, cando almorzo pola mañá, que as galletas publiciten vistosamente no seu paquete que están feitas con aceite de xirasol. E por que ese empeño en que saiba, xa cando as vou mercar, que levan produto cativeiro? Pois porque seica xa hai outro peor, o de palma, que ese si que é malo malo.

Xa ves, para que algo deixe de ser malo, non ten por que mellorar. Abonda con que se cree algo peor. E seica coas cousas da lingua estamos en tempos en que o menos malo xa ben nos ten que valer. Así que, non te queixes porque sexa malo, que xa sabes que podía ser peor!

Se antes nos laiabamos do bilingüismo enredante, agora poñémolo en valor, que, a ver, polo menos tamén está en galego, non? Se agora obrigan a publicar todas as convocatorias de subvencións en castelán, para non “escurecer”, tampouco será para tanto, que polo menos non prohiben que tamén teñan unha versión en galego. Se mesmo lles chamamos dinamización lingüística ás actividades culturais con tal de que estean en galego e apoiamos que se fagan convocatorias de subvencións para, cos cartos da lingua, convocar certames literarios ou facer folletos (pero na nosa lingua, eh!). Non, se a política lingüística fraguiana tampouco debía estar tan mal, que a baixa intensidade sempre foi mellor que o amortuxamento ou o repregamento.

A acción e o interese pola posta en valor e o uso normalizado do galego sempre dependeu daquelas persoas activistas social ou politicamente organizadas. E son, somos, quen agora temos que loitar para procurar evitar que mesmo haxa institucións gobernadas polo nacionalismo en que a páxina web non teña versión en galego, que defendan xudicialmente que non teñen por que ter competencias en normalización lingüística ou que contraten servizos de atención telefónica en que se lle nega á cidadanía a atención na lingua propia do país. E si, iso está a pasar.

Son, somos nós quen nos temos que queixar e procurar evitar que nesas institucións nin sequera se cumpra a lexislación de mínimos cualificada de raquítica. Que a sinalización de obras ou estradas exclúa o galego. Que os pregos de contratación se fagan en castelán. Que a música en galego quede secundarizada nas festas e festivais. Que se desprace (ou desprece) o traballo técnico pola normalización lingüística. Que nin pola cabeza de ninguén pase fixar criterios idiomáticos para contratar servizos, mercar equipamentos ou encargar programas informáticos. Que o galego estea invisibilizado en campionatos deportivos ou campamentos xuvenís. Que nin haxa área política nin técnica específicas para a planificación e intervención na procura da mellora do uso e prestixio da lingua... Porque se esas persoas se desactivan, nos desactivamos, a pasividade e deixazón de organizacións e entidades vai ir, aínda, a máis.

E seguro que non queremos conformarnos coa política lingüística de xirasol, verdade? Aínda que nola poñan con apelido galego e aínda que nos digan que a mala mala é a de palma, unha mellor política lingüística teremos que desenvolver para o presente e futuro do noso idioma.

Ao coidado da directora do CEIP Santa Irene, Porto do Son

Señora directora:

Tiven coñecemento a través das redes sociais dunha carta, asinada por vostede no pasado 6 de xuño, na cal xustifica que se lle desconten puntos a unha alumna de primaria por usar "Galiza" no caderno e nun exame da materia de Ciencias Sociais.

Dun punto de vista lingüístico, considerar erróneo "Galiza" non se sustenta. A propia Real Academia Galega, que é a que ten nestes momentos a potestade para estabelecer a norma oficial do noso idioma, considéraa unha "forma lexitimamente galega". Así mesmo, moitas e moitos lingüistas constatamos a través dos nosos estudos que, se non for por razóns de presión política, ninguén dubidaría que a única forma válida e xenuína para designar o noso país en galego é esa. Mais, como vostede moi ben coñece, se non for tamén por razóns de presión política, o noso idioma tería unha situación máis saudábel que a que ten, por exemplo no ensino.

O problema neste caso non é de Gramática Histórica, senón de pedagoxía e, sobre todo, de liberdade de expresión, máis grave cando se pretende sancionar unha menor nun centro de ensino, un espazo que debería acoller a pluralidade e a diversidade, e fomentar que cada persoa conforme en liberdade o seu pensamento. Aquí réstanse puntos por usar unha forma correcta, vixente e acertada; é unha utilización que, ademais, amosa un bo coñecemento do xenio do idioma por parte da alumna, que vai máis alá da abafante presión castelanizadora.

Cando, na súa carta, vostede leva a argumentación ao terreo xurídico-político é cando comprobamos a causa verdadeira desta discriminación: é unha imposición ideolóxica mal camuflada de hipercorrección lingüística (primeiro) e de falta nin máis nin menos que legal (despois), cunha equiparación grotesca entre un caderno de primaria e o DOG.

Como docente, non podo máis que preguntarme que acontecería se ese modo de proceder de restar puntos con informes xurídico-políticos se estendese a todos os ámbitos do ensino. Pensemos só no campo da Xeografía. Debemos restar puntos cada vez que alguén poña "Estados Unidos" e non a única forma oficial na súa tradución, "Estados Unidos de América"; "Brasil" e non "República Federativa do Brasil"; "Venezuela" e non "República Bolivariana de Venezuela", e así por diante? Que facemos, señora directora, co "Reino Unido da Gran Bretaña e Irlanda do Norte"? Até onde poderiamos chegar con ese seu proceder?

A situación aínda se complica nalgúns casos paralelos. Galiza non está recoñecida na lexislación actual máis que como "Comunidade Autónoma" ou "nacionalidade". Que facemos coa obra de Rosalía de Castro, en que a considera "patria"? E cando Alfredo Brañas a chama "nación sometida"? Ben sei que esas non eran formas legais tampouco neses seus tempos, mais estamos a abordar figuras que usaron os termos dese xeito e cuxa obra tamén entra nos currículos. Corrixímolos, censurámolos ou censuramos só o alumnado que utilice esas formas?

Acontece tamén que, como todo o humano muda, achamos disposicións legais (si, legais!) que no século XIX prohiben o galego denominándoo lingua ou fala "del país". Como actuamos nese caso, se Galiza non está recoñecida xudiricamente como "país"? Simplemente obviamos que o galego estivo perseguido ou mudamos a redacción por "lengua de la futura comunidad autónoma"? Que facemos, tamén, cando no himno oficial se lle chama "nazón"? E que faremos, con certeza, se unha alumna ou un alumno falar do "queixo do país"? Deberiamos ir pedindo informes xurídicos para todos estes casos? Daremos abasto?

Seguindo tamén a lóxica da súa sanción, cómpre preguntármonos que debemos facer cada vez que apareza o termo "Galiza" ao longo da Historia. Daniel Castelao, que foi membro numerario da Academia Galega, mesmo escribiu un libro fundamental titulado Sempre en Galiza. Debemos modificar a obra de Castelao ou debemos restarlle puntos aos estudantes cada vez que nolo citen? E que facemos, señora directora, co "Consello de Galiza"?

Estará a pensar que nestes últimos casos son "nacionalistas radicais", mais o problema non para de se ensarillar... Cumpriría chamarlle a atención a Sandra Ortega, presidenta da Fundación Paideia Galiza? E como obramos co profesorado que utilizamos exclusivamente a forma Galiza nas nosas aulas? E cos libros de texto que fan iso mesmo? E co único semanario impreso que existe no noso idioma? Que ficaría após toda esa abrasión? Onde terminaría a caza de bruxas?

En fin. A través deste correo electrónico, demándolle que rectifique a sanción, que pidan desculpas á meniña afectada e á súa familia e, xa que lle deu amparo a unha grave situación de imposición ideolóxica que atenta contra a convivencia, que reconsidere a súa continuidade no cargo.

Cumprimentos cordiais,



Carlos Callón
Profesor de Lingua Galega e Literatura e Xeografía e Historia.
Presidente de Honra da Mesa pola Normalización Lingüística.

[A imaxe foi baixada das redes sociais, no meu caso a partir do perfil de Séchu Sende no Facebook.]

Vémonos no 6 de xuño en Ourense!

Na sexta feira 9 de xuño conversamos en Ourense sobre a situación do idioma e de como nos corresponsabilizarmos do seu futuro. Estades convidadas e convidados!

Na véspera das Letras, falamos sobre Galegocalantes e galegofalantes

Na pasada Feira do Libro de Santiago de Compostela realizamos a presentación do meu último título, Galegocalantes e galegofalantes. Foi un acto que vivín como moi especial, pola calorosa acollida do público que alí se congregou, e polas palabras do editor Manuel Bragado, do fotógrafo Xan G. Muras e da artista e profesora Tereixa Novo.

Desde a histórica Agrupación Cultural O Galo convidáronme a dar hoxe na Libraría Pedreira, tamén en Santiago de Compostela (xa sabedes, na rúa do Home Santo) unha conferencia sobre o idioma que teña como punto de partida os Galegocalantes e galegofalantes. Neste acto de hoxe ás 20.30 estarei acompañado por Mercedes Espiño (da A. C. O Galo e ex dirixente da Mesa pola Normalización Lingüística) e Marcos Maceira (actual presidente da Mesa e ex presidente da A. C. O Galo).

Vémonos alí e pomos ideas en común?

[A foto, de Xaime Bello, pertence á presentación da semana pasada en Ferrol.]

Nesta semana, Galegocalantes e galegofalantes na Coruña e Ferrol

Na quinta feira (xoves) estaremos na Coruña e na sexta (venres) en Ferrol para falarmos da situación do noso idioma, por volta da presentación do libro Galegocalantes e galegofalantes.

Ademais de estares convidadísima ou convidadísimo, podes tamén axudar a divulgar os actos a través dos respectivos eventos no Facebook:

• Presentación na Coruña de Galegocalantes e galegofalantes.
• Presentación en Ferrol de Galegocalantes e galegofalantes.

Adiante co noso idioma!

Mulleres, nais e outras posicións femininas do ser

Hoxe e mañá desenvólvense na Fundación Paideia Galiza na Coruña as xornadas "Mulleres, nais e outras posicións femininas do ser", organizadas polo Instituto do Campo Freudiano. No sábado ás 10 h participo nelas cun pequeno relatorio titulado "As damas primeiro".

Sexta feira (venres) 5 de maio

16.30 h - "A muller non existe", Carmen Garrido

17.00 Flashes - 1
"Psicanálise, feminismos e os seus des-encontros", Carolina Iglesias.
"Feminismo e feminilidade", Marta Maside.
"Os avatares da sexualidade feminina", Iria Rodríguez.
"Eu son...", Begoña Yáñez.
Coordina: Carmen Garrido.

18.30 Descanso.

19.00 Mesa 1
"Máis alá da verdade, aínda que sexa medio dita", Pilar Devesa.
"Entrecruzamentos: muller e nai", Eugenia Insua.
"A nai, síntoma da muller", Liana Velado.
"Por que nais...?", Leonardo Vilariño.
Coordina: Iria Rodríguez.

Sábado  6 de maio

10.00 Mesa 2
"Mulleres, nais e igualdade", Manuel Fernández Blanco.
"As damas primeiro", Carlos Callón.
Coordina: Liana Velado.

11.30 Conferencia:
"De mulleres namoradas e de nais", Mónica Marín.
Presenta: Eugenia Insua.

12.30 Descanso.

13.00 Conversa e debate.
Coordina: Manuel Fernández Blanco.

Vémonos hoxe na Feira do Libro de Santiago

De mañá teño unha entrevista coa rapazada do IES de Brión, para conservarmos sobre a situación do noso idioma.

Xa de tarde, participo no encontro na Feira do Libro de Santiago por volta de Galegocalantes e galegofalantes.

Galegofalantes, activémonos!

Galegocalantes, unídevos!

Galegocalantes, unídevos!

Estou moi agradecido aos diversos medios de comunicación que se fixeron e se están a facer eco da presentación do libro Galegocalantes e galegofalantes, que nos próximos días iniciará o seu percurso de presentacións. Xa vou avisando dalgunhas datas fechadas no mes de maio: 2 en Santiago, 10 na Coruña, 12 en Ferrol e 19 en Marín.

E, agora, xa, parte da revista de imprensa:

• Callón advirte que o galego perdeu espazos de uso dende o ano 2009 - La Voz de Galicia.
• Carlos Callón pídelles ás administracións públicas que 'esperten do letargo' e impulsen políticas activas a prol do galego - TVG
• Unha razón para a esperanza do galego - El Correo Gallego.
• Callón busca reabrir o "debate social sobre o idioma en Galegocalantes e galegofalantes - El Progreso.
• Carlos Callón advierte que el gallego "es la única lengua del Estado que pierde hablantes" - El Correo Gallego.
• Carlos Callón: "As mareas e o BNG teñen que estar á altura ante a encrucillada que vive o galego" - Praza.
• Callón busca reabrir "o debate social" sobre o idioma en Galegocalantes e galegofalantes - Diario de Pontevedra.
• O ex-presidente da Mesa busca reabrir "o debate social" sobre o idioma cun novo libro - Galicia Confidencial.
• "O mérito do galego é estar aínda vivo" - Sermos Galiza.
• Galegocalantes e galegofalantes, de Carlos Callón - Radio Galega.
• Callón quere reabrir o debate social sobre o uso da lingua galega - El Correo Gallego. 
• Onte 1858: Galegocalantes e galegofalantes de Carlos Callón - Brétemas, Manuel Bragado.
• Entrevista na Cadea SER de Santiago - A partir de 1h23'.

Entrevista na Radio Galega sobre Galegocalantes e galegofalantes

Estoulle moi agradecido á xente do programa Galicia por Diante, pola súa boa acollida ao meu último libro, Galegocalantes e galegofalantes, sobre o que conversamos nesta mesma semana.

Pódese ouvir nesta ligazón.

Tamén se fixo eco o Diario Cultural, que se pode ouvir aquí.

Todos os santos teñen pene, todas as santas teñen vulva?

Resucito a videocolumna cun comentario sobre o autobús do odio que anunciou a visita a Galiza e, por iso, facendo tamén a lembranza de dúas haxiografías vencelladas ao antigo reino de Galiza: unha por supostamente nacer nel (disque Baiona), noutra por ser un santo que a lenda di que foi enterrado aquí (no seu caso, nun territorio que hoxe pertence ao norte de Portugal).

14 de abril de 1980

Hai xusto 37 anos, no 14 de abril de 1980, o alumnado de secundaria protestaba contra a represión "democrática" da lingua galega. Falar galego na sala de aulas era igual a "dar malas respostas" ou motivo para suspender unha materia.

Este período concreto da historia do noso idioma, que é crucial para entendermos o que aconteceu nas décadas seguintes, está moi pouco estudado.

Se coñecerdes persoas que participaron neses actos ou que padeceron sancións por usar o galego no ensino, por favor enviádeme unha mensaxe coa información. E se souberdes de xente que puider saber, se facedes o favor pasádelle o recado

Moitas grazas!

(Nova tirada do semanario A Nosa Terra, 18 ao 24 de abril de 1980.)

Dúas noticias de onte que se entenden mellor xuntas

Reseña de Xoán Carlos Domínguez Alberte sobre Galegocalantes e galegofalantes

O escritor e profesor Xoán Carlos Domínguez Alberte publicou no Sermos Galiza esta reseña do libro Galegocalantes e galegofalantes. Moitísimas grazas pola atención e as observacións!

Galegocalantes e galegofalantes
Xoán Carlos Domínguez Alberte

A última compilación de traballos publicados por Carlos Callón en defensa do noso idioma abrangue o período 2009-2016. Como se sinala, nun texto xustificatorio, ao comezo desta obra, foi este un intervalo de anos negros para a lingua galega polos graves retrocesos sufridos. Mais tamén un tempo de “esperanza social, de mobilizacións continuadas, de alento histórico dun pobo que, a pesar de todo, non se resigna a desaparecer”.

Eis unha chave estrutural posta en evidencia ao longo das páxinas, na escrita do autor. O devalar das políticas exercidas, de xeito sistemático e planificado, dende o poder, contra o baseamento medular da nosa cultura, contra o principal emblema da identidade galega, a lingua. Mais contra vento e maré está o abalar da sociedade galega máis dinámica e consciente que reclama o dereito de vivir con normalidade en galego.

Testemuño silandeiro da desfeita levada a cabo, no aludido lustro obxecto de estudo, foi a desaparición de numerosas cabeceiras en galego que a diario chegaban á man do lectorado, nalgunhas das cales os traballos de sociolingüística que integran esta obra se publicaron orixinariamente, do que son mostra lapidaria Galicia Hoxe, Xornal de Galicia, De luns a venres —por non falar tamén d’A Nosa Terra, Vieiros ou A Peneira—. Premeditado exercicio de exterminio, sen ningunha ciencia, mais a conciencia.

Dende esta obra radiográfase, entre outros moitos ámbitos de esculca, o traballo constante de numerosos colectivos —como A Mesa pola Normalización Lingüística ou a plataforma cidadá Queremos Galego!— e a oposición frontal de moita cidadanía contra a vulneración dos dereitos lingüísticos de quen usa de xeito cotiá a nosa lingua, contra a lexislación aniquiladora do galego no ensino ou contra o incumprimento sistemático dos ditames da Carta europea das linguas.

Galegocalantes e galegofalantes pon en evidencia, xa que logo, varios retos que, dende o conxunto da sociedade galega, cómpre xa acometer: a con(s)ciencia de posuírmos un ben cultural, o idioma, que debe ser patrimonio de todos —para o que é indispensábel que a xente máis nova adquira plena competencia nel (o que hoxe non acontece en espazos urbanos), amparado cunha política lingüística eficaz; o papel activo por parte da cidadanía, exercendo e demandando, dende calquera instancia da vida cotiá, o uso do galego; a necesidade de que as forzas políticas e sociais máis comprometidas coa realidade do noso país se impliquen nunha estratexia útil que lle dea pulo ao desenvolvemento social do idioma e con el a Galiza.

Tese entregada

Coa miña directora e co meu director da tese, Pilar García Negro e Manuel Ferreiro. Son moi afortunado!

O primeiro volume é a disertación de doutoramento propiamente dita (As relacións sexoafectivas intermasculinas e interfemininas no trobadorismo galego) e o segundo é o apéndice, coa edición das cantigas.

A defensa será nuns meses. Xa irei comentando ;)

Ligazóns ao desvío para un vinte e seis de marzo

• Galiza Cultura premia Francisco Rodríguez polos 50 anos de servizo á cultura galega.
• "Canso da propaganda, incluso da propia", Manuel Veiga. 
• Entrevista a Manuel Ferreiro, sobre Eduardo Pondal, no Diario Cultural da Radio Galega. 
• "Un inesperado engadido onomástico", Xosé María Lema.
• "Cal é a axenda de ruptura democrática?", Ximena González.
• "Rusia, un bocado demasiado grande", Manuel Veiga
• "Preparando un centenario", Francisco Rodríguez.

Ligazóns ao desvío para un 12 de marzo

• "A cabeza do dragón é o final dunha anomalía: imos facer a obra dun grande autor". Entrevista a Quico Cadaval por Alberto Ramos.
• Xa está na rúa Galegocalantes e galegofalantes. Xa me contaredes que vos parece! 
• "Rosalía de Castro hoxe", Pilar García Negro.
• "De papas, escaravellos e avelaíñas", Xoán Costa.
• "Os átomos, o espazo baleiro e a opinión", Santiago Jaureguizar.

Voltar

A palabra do día que a Real Academia Galega nos di que debemos fumigar é voltar. É un dos grandes problemas do galego: que usamos palabras que se diferencian do español. Por fortuna, a Real Academia Galega está aí para evitalo.

Dinnos que debemos apartar esa forma porque é un "lusismo" e que nunca fixo parte do "noso sistema". Sorprende que se poidan declarar esas cousas como se fosen verdade. Cunha moi sinxela procura en internet, encontrámonos por exemplo con que é un verbo que rexistra frei Martín Sarmiento no século XVIII na súa Colección de voces y frases de la lengua gallega e que utiliza tamén no Coloquio:

Alí as meniñas, as mozas, os nenos,
as vellas, os mozos, os homes, os vellos,
que veñan, que VOLTEN, á vila, ao eido...

 Figura despois en escritos e coplas populares do século XIX e, de aí, chega até a literatura culta que se vai conformando. Dito doutro xeito: asoma a cabeza cando o galego logra pasar á escrita.

Xa sabiamos que a Real Academia Galega non está, tristemente, á altura do noso tempo, mais cando menos debe reclamárselle un mínimo de rigor.

9 de marzo nas librarías

Galegofalantes, activémonos!

Galegocalantes, unídevos!

A miña achega para o Día de Rosalía 2017

Aí vai a miña colaboración á proposta de festexarmos o Día de Rosalía pendurando na rede o noso recitado dun texto da nosa escritora nacional:

Ligazóns ao desvío para un dezanove de febreiro

• "A peta do senhor conselheiro", Carlos Garrido.
  
• "O 'petróglifo' do Petón de dona Urraca. Patrimonio? Si", Manuel Vilar.
  
• En que linguas ensina a USC? Datos do curso 2016-17. As áreas de Ciencias da Saúde teñen unha media de ensino en galego do 2,85%. Hai un total de 9 graos que non chegan nin ao 10% de ensino no noso idioma.
  
• A Real Academia Galega presentou un pequeno documento coas formas dos apelidos na súa ortografía, que pode facilitar moito o procedemento xudicial de galeguización. Oxalá sexa así! Pódese consultar o documento en PDF nesta ligazón. Se callar, o máis rechamante é que o prólogo estea asinado por Alonso Montero, cando no documento se nos di en negro sobre branco que ambos os apelidos son castelanizacións dos xenuínos Afonso Monteiro. O mellor pedicador é Frei Exemplo.

Música para a cuarta feira: Chico Buarque canta Martin Codax

Non é normal que estas cousas continúen a acontecer

A finais de decembro pedín consultar un expediente da Deputación da Coruña en galego.

Recibo agora resposta, coa tradución de parte desa documentación. Aínda teño que entregar de novo petición para ter versión en galego do resto. Conto que me chegue antes do verán (a media de demora no envío foi dunha cara de folio por semana).

Mais o conto non fica aí. A Deputación dime sobre os papeis que pido consultar no noso idioma:

"Son documentos de tramitación interna, que non son obxecto de notificación ou publicación, e que poden redactarse en calquera dos dous idiomas oficiais en Galicia."

Ben, xa que saben que se poden escribir en galego, aí vai o meu consello:

NON SE CORTEN!

ÚSENO!

2,85%

Nos graos de Medicina, Enfermaría, Odontoloxía e Veterinaria da USC a media de ensino en galego neste curso é do 2,85%.

Con datos así, o estraño é que o galego siga vivo.

Galegofalantes, activémonos!

Galegocalantes, unídevos! Evitemos a extinción!

"É a primeira vez..."

Traballamos na aula cunha canción de Monoulious DOP. Unha alumna de 3º da ESO dixo, sorprendida: "É a primeira vez que vexo xente nova nunha canción en galego".

Aconteceu onte, 8 de febreiro de 2017.

Deume vontade de iniciar unha campaña para reclamar un 1% de música xuvenil en galego nas radios e televisións.

Xa non digo nin 50%. Un mísero 1%.

Galegofalantes, activémonos! Galegocalantes, unídevos!

O Tío Marcos da Portela

Onte foi o 141 aniversario da saída do primeiro periódico en galego: O Tío Marcos da Portela.

O nome era unha homenaxe á obra de Martín Sarmiento e, por tanto, tamén un saberse continuación de traballos de persoas que viñeron antes.

O máis rechamante é que no século XXI somos a única lingua oficial do Estado que non ten ningún diario impreso. As políticas lingüísticas oficiais, en especial as da Xunta, lévannos a esta precariedade.

Se o pensarmos un pouco, o sorprendente non é que o galego perda falantes. O sorprendente é que continúe vivo.

Galegofalantes, activémonos! Galegocalantes, unídevos!

Ligazóns ao desvío para un vinte e dous de xaneiro

• "E-mail error ends up on road sign". Os sinais diglósicos en galés.
• "Por que falamos como falamos?", Valentim Fagim. 
• "Os meus fillos non traballarán a terra", Jaureguizar.

As dez de 2016

Ultimamente non lle dedico moito tempo nin ao blogue nin ás redes sociais, por razóns varias que outro día explicarei. Por iso non puxera aínda o meu "tradicional" podio coas páxinas máis vistas no ano anterior nesta bitácula. Ben, pois aí vai:

1. As cinco vogais do listísimo Carlos Callón. 
2. Poesía sobre lingua (6): "Porque a língua castelhana já em Portugal não reina".
3. BNG 2017.
4. De "idiomas muy respetables españoles" que non serven.
5. "El mayor cuidado en introducir la lengua castellana".
6. Galegocalantes e galegofalantes: reflexións e argumentos para a lingua.
7. E se nós non somos nós, quen será nós?
8. Curso en liña: Doce episodios da represión do galego.
9. Poesía sobre lingua (1): "Lingua que rexeitaron os meus pais", Antón Tovar.
10. A música que ouvín en Cuba neste verán.

Ligazóns ao desvío para un oito de xaneiro

• Podes consultar e baixar aquí as obras de AELG Editora.
• "No século XV, o escudo de Galiza sementado de trevos", Héitor Picallo. 
• "Galiza no Palais du Fran en Bruxas", Héitor Picallo.
• "Lusofonia, um conceito a debate", Xoán Costa.

Música para a cuarta feira: Panicanela, "Turrón na horta"

Miña tía sempre fai xogos de palabras co turrón / torrón, así que o turrón xa estaría na horta :)