Plácido: o algo máis e a alegría

Xente de diferentes sensibilidades, diferentes crenzas relixiosas, diferentes idades, diferentes partidos, está a se mover desde Ribeira imantada por un nome: Plácido Betanzos. Son tantos os alentos que se xuntan que non quero teclear hoxe para trazar o perfil do amigo da alma que se me foi, senón do sementador que tocou as vidas de tantas persoas para sempre.

Temos o Plácido creador da palabra escrita, autor de libros que queren dar espello e voz á "xente miúda", que conta historias de quen sofren a Historia, e rescata palabras outrora moi usadas e que el aposta por revivir.

Hai tamén o Plácido orador, enerxía pura, que como profesor sabe tocar a tecla para que o estudante malote se acalme, para que a moza tímida se sinta segura, para que as súas aulas de Tecnoloxía sexan moito máis que aulas de Tecnoloxía, para que mesmo os que non fomos os seus alumnos sintamos a súa calor docente. O profesor querido.

O Plácido que tece discursos é tamén o Plácido político; político no sentido de que quere traballar para unha sociedade mellor. O político que gasta horas e horas, teléfono e gasolina sen recibir nin un céntimo de beneficio. Un home tan consecuente nas súas ideas como herculeamente doce coas persoas. Iso é algo que recoñecen todos e todas as que compartiron batalla con el, nun ou noutro lado das discusións. Cre nas capacidades do país galego para saír adiante e rexeita toda explotación. Para el, Rosalía, Castelao e Marx danzan nos evanxeos. A igualdade e a xustiza non poden ser palabras nun papel. Teñen que existir.

Desde mediados dos 90, cando o coñecín, o Plácido deu en usar a palabra "camaradiña", como un apelativo afectuoso. Pouca xente sabe que iso vén dun tema do brasileiro Jorge Ben, onde se canta: "Todos meus amigos, meus camaradinhas me respeitam. Pois é! Essa é a razão da simpatia, do poder, do algo mais e da alegria". Que versos tan acaídos para o noso Plácido! O seu "algo máis" estará connosco para sempre.


[Foto de Carmela Queijeiro. Artigo publicado no xornal La Voz de Galicia, no pasado 29 de febreiro.]

Inscricións: a ollada do asasino

Penduro aquí a leitura do poemario Inscricións que fixo o tamén poeta Serxio Abalo. Agradecidísimo polo seu tempo e pola súa sinceridade!

Esta recensión publicouse orixinalmente na versión en liña do Sermos Galiza.

"Inscricións: a ollada do asasino", por Serxio Abalo

"Non entre ninguén que non saiba Xeometría, disque puña na porta da Academia de Platón", advírtesenos antes de pór o corpo a servizo do novo libro de poemas de Carlos Callón, Inscricións (Galaxia, 2019), como unha especie de premonición ou misericordia ante aqueles que escriben e inscriben. Pois este libro non fala doutra cousa ca diso: a escritura e as súas múltiplas formas. «A morte. A vida. O que as une. Todo», podemos ler na descrición da contracapa. 

 

Lonxe de parecer unha celebración da vida para comprendermos as desgrazas, ou, no seu reverso, unha celebración das desgrazas para aprehendermos a vida, o que fan precisamente as diferentes voces do poema é xogar connosco e coa maneira en que nos escribimos. O autor téntanos de a pouco a querer saber máis e devólvenos diáfana a nosa caluga a través do espello mentres penetramos nese canto ambiguo que é o sufrimento do outro.


Cando se escribe un libro no que se intenta aplacar o sentimento de dó é sinxelo cruzar a estreita liña entre a incomprensión que causa a recente ausencia dun ser querido e o tópico. Esa é a dificultade que presenta o papel en branco. Cada perda é unha comuñón de todas as perdas enmascaradas na escrita. Esa é a lección. «O que inscrebo/ ten máis vida que quen o escrebe./ É un resto que apousenta,/ un furado de enigmas e falsos recordos,/ unha casa solitaria/ que sente a tronada ao lonxe».

E é precisamente a resonancia da voz que Callón escolle o que desconcerta e impacta. «Nunca máis nos vimos, / e un día morres, / e penso en ti facéndome filloas». Así, a morte. «Intérnome nas miñas enrugas,/ primeiro de expresión,/ despois porque fago anos». Así, o paso do tempo. Igual que o brillo inocente dos ollos que queren descubrir, aquí palpita a mirada dun asasino, tan fráxil e desvalido ante o que non comprende coma os versos que o delatan: «Mentres descías, sempre ti vertical,/ dos teus labios saía a neve suxa./ Eu non podía co frío./ Contemplaba».

Con todo, hai unha serie de cuestións que frean e entorpecen o ritmo de lectura. Por unha banda, a dinámica do verso libre e contido  ̶̶ que predomina ̶  rómpese ao atoparmos unha serie de poemas cun formato diferente, como no caso do que lle dá título ao libro «Inscricións» ou o soneto «Arcanos». Por outra, a escolla de termos e/ou aforismos da corrente psicanalítica, aínda que acertada en moitos casos en favor dunha amplitude de posibilidades, noutros quedan simplemente reducidos ao seu valor teórico: «O infinito é un oito deitado/ ou un sete en transubstanciación./ A Matemática é Simbólico e Real». Ha haber espazo para o xogo: procurar novos camiños para as mesmas afrontas.

A medida que imos avanzando na lectura, por veces temos a sensación de que o autor consegue atravesar a cerna e, dalgunha maneira, esa explosión desborda e chega ata nós. A mesma sensación efémera que nos fornece cando cremos ter a chave ante aquilo que nos desacouga. Unha «fugacidade indelébel»: «Penso no frío e digo:/ Unha muller camiña./ Unha muller camiña./ Unha muller camiña./ E non é ela».

Escribe Angélica Liddell, dramaturga e directora de escena  ̶ entre outras moitas cousas ̶  no seu último libro de poemas, Una costilla sobre la mesa (La uÑa RoTa, 2018): «Antes pensaba que era imposible que las palabras estuvieran a la altura del sufrimiento. Ahora pienso que no sabemos estar a la altura de las palabras». Todo o demais, unha promesa que reverbera. 

Gravar para o perenne

"E no universo en expansión do querer e do lembrar óbrase o milagre de tatuar as palabras no silencio".

O grande poeta Román Raña publicou no Faro de Vigo esta reseña de Inscricións. É a segunda recensión que se publica deste libro, tras a do tamén poeta Serxio Abalo. Obrigado aos dous escritores, de dúas xeracións tan diferentes, que se debruzaron sobre esas páxinas.